Na haken en breien lijkt ook borduren te herleven
Waarom zou je je beperken tot een lap stof als je je graag uitleeft met naald en draad? Als je borduren kunt op weefsel, waarom dan niet op gebruiksvoorwerpen, of op een boterham?
Creatievelingen genoeg die op dit soort ideeën komen. Op de website Stylink.nl (bit.ly/11wqQ3Q, over ontwikkelingen op het snijvlak van creativiteit en commercie) zijn hiervan allerlei voorbeelden verzameld. Diverse (textiel)kunstenaars passen de eeuwenoude borduurtechniek op een nieuwe manier toe. Zo versiert de Britse Ella Robinson aangespoeld wrakhout met behulp van naald en draad, borduurt Catherine McEver op brood en de eveneens Britse Sarah Greaves op van alles en nog wat, variërend van bananen en chocola tot deuren, gootstenen en koelkasten (sarahgreavesart.com). Ook op interieurgebied wordt borduurwerk op allerlei nieuwe manieren toegepast.
Bovendien heeft wat we al langer kennen als wildbreien –objecten zoals bomen en hekken voorzien van breiwerk– een zusje gekregen in de vorm van wildborduren. Foto’s van dit soort guerrillaborduurwerk zijn bijvoorbeeld te zien op het onlineprikbord Pinterest. Overigens lijkt dit fenomeen zich tot nog toe te beperken tot het buitenland.
Is het borduren met een comeback bezig? Wie weet. In ieder geval is het opvallend dat het tussen al het brei- en haakgeweld van de laatste jaren –technieken die onder jong en oud opnieuw populair werden– op borduurgebied opvallend stil bleef.
Als het aan Nienke Landman, Nina Hogeboom en Elline Buter ligt, mag dat gauw veranderen. De drie Zwolse vrouwen willen het borduren weer onder de aandacht brengen. Onder de naam Bonthuishouden geven ze, behalve haak- en breilessen, ook borduurworkshops bij hen thuis. Ze richten zich op het zogenaamde vrij borduren: geen uittelpatronen en kruissteken, maar siersteken die geborduurd kunnen worden op allerlei soorten stof. Behalve de bekende, zoals de plat- en de steelsteek, bestaan er nog honderden andere.
Vanavond is Landman de gastvrouw. Vijf cursisten schuiven in haar ”bonte huishouden” aan voor de workshop ”Stofknopen borduren”. De woonkamer doet gelijk dienst als een soort etalage: op en rond een lange tafel is van alles te bewonderen van de hand van het drietal: geborduurde boekomslagen, handschoenen, vilten hangers en schilderijtjes, gehaakte kussenhoezen en plantenhangers en vilten eierwarmers met gehaakte bloemen erop. Overal kleur, kleur en kleur. Ruitjes, bloemetjes, stippen. De spullen kunnen gemaakt worden tijdens een workshop of worden gekocht, al dan niet als zelfmaakpakket.
Wat de drie doen is niet helemaal nieuw: ook in de jaren zeventig werden er bijvoorbeeld volop plantenhangers gehaakt. Maar door onder meer kleur- en stofkeuze weten ze de zelfgemaakte voorwerpen in een hip jasje te steken en oude technieken te laten herleven. Inspiratie halen ze vaak uit oude handwerkbladen, vertelt Landman, „maar we geven aan die patronen vaak wel een eigen draai.”
Deze avond wordt er een klein patroontje geborduurd op een stukje stof, dat vervolgens om een (vrij grote) metalen knoop wordt gedaan: een stofknoop. Zo’n stofknoop is net een klein schilderijtje, vindt Buter. „Het is een klein project, in één avond te maken, en ondertussen leer je meerdere borduursteken. Na afloop kun je de knoop bijvoorbeeld op een blazer of kussenhoes naaien.”
De deelnemers kunnen kiezen uit verschillende patroontjes –een vogel, diverse bloemen, een slak– en talloze soorten stof en kleuren draad. De gekozen afbeelding moet vervolgens worden overgetrokken op een stukje oplosbare vlieseline dat daarna op de stof wordt gespeld. Daarna kan het patroontje geborduurd worden. Op het patronenblad staat aangegeven welke steken er gebruikt moeten worden. Na het borduren wordt de stof in een bakje water gehouden, waardoor de vlieseline oplost. Wat overblijft is een stukje stof met borduursel dat vervolgens alleen nog om de knoop gedaan moet worden.
Het lijkt eenvoudig, maar toch is het –voor de onervaren borduurster– flink doorwerken deze avond. Als je niet oppast ben je alleen al met het uitkiezen van stof en garen aardig wat tijd kwijt. Maar er moet ook nog geborduurd worden. Platsteek, knoopjessteek, steelsteek, kettingsteek… het is soms even oefenen om ze onder de knie te krijgen. Gelukkig liggen er diverse voorbeelden op tafel en zijn de drie vrouwen bereid om het desnoods tien keer voor te doen.
Sommige steken zijn écht lastig. Op de hoek van de tafel wordt hoorbaar geworsteld met de ingrijpsteek. „Echt een ingrijpende steek”, klinkt het dan. Gelach. Sommige cursisten zijn hier voor de eerste keer en hebben nooit eerder geborduurd, anderen volgden al eerder een workshop van Bonthuishouden.
Uiteindelijk gaat iedereen met een mooi resultaat de deur uit. Spullen om thuis een tweede knoop te maken mogen mee, net als een voorbeeldblad met borduursteken. Want voor wie eenmaal een paar steken onder de knie heeft, zijn de mogelijkheden om voort te borduren natuurlijk eindeloos.
