Dat betoogde prof. dr. Beatrice de Graaf vrijdag tijdens haar oratie aan de Universiteit Leiden. De Graaf is daar hoogleraar conflict en veiligheid in historisch perspectief. Haar rede stond onder meer in het teken van de schaduwzijden van het maken van profielen van risicogroepen door de overheid.

Schaalvergroting en nationale databanken leiden tot meer datastromen, maar ook tot meer ruis, betoogde De Graaf. „Kwaadwillende personen zullen praktijken van herkenning en registratie blijven ondermijnen.”

Juist op het gebied van veiligheid zijn personen belangrijker dan profielen, aldus De Graaf, die ook voorzitter is van de Vereniging voor Christenhistorici. „Vertrouwen en intuïtie van de wijkagent zijn minstens zo veel waard als centrale registers.”

Aanvallen met onbemande vliegtuigjes, drones, laten zien dat overheden zich richten op onpersoonlijke profielen, zonder dat namen van doelwitten bekend zijn, schetste De Graaf. „Daarbij gaat het helemaal niet meer om de persoon en zijn unieke gedragingen die door camera’s, radars of informanten in beeld kunnen worden gebracht, maar om het profiel van een risicogroep. Iemand wordt aangevallen, omgebracht, weggevaagd op basis van algemene kenmerken, zonder dat zelfs maar zijn of haar naam voorafgaand aan de aanval bekend was, om maar te zwijgen van daarna. De persoon is volledig uit beeld geraakt. Het profiel is alles wat er van iemand of iets rest. Zijn naam is voor altijd verdwenen.”

Tijdens de bezetting werden registratie en herkenning voor het eerst als een gevaar voor de veiligheid beschouwd, stelde De Graaf. „Daarom bombardeerden de geallieerden op 11 april 1944 op aanwijzing van het verzet het bevolkingsregister in Huize Kleykamp in Den Haag, waarbij 59 personen om het leven kwamen – slachtoffers die op de koop werden toegenomen voor de vernietiging van namen in handen van de bezetter.”