De avond in Assen was georganiseerd door de plaatselijke christelijke gereformeerde kerk en de geformeerde kerk vrijgemaakt in samenwerking met Refo500. Het in 2010 opgerichte internationale kennisplatform Refo500 wil in de aanloop naar het 500-jarig jubileum van de Reformatie in 2017 aandacht besteden aan de relevantie van de Reformatie.

Prof. dr. H. J. Selderhuis, directeur van Refo500 en hoogleraar kerkgeschiedenis en kerkrecht aan de Theologische Universiteit Apeldoorn, begon de avond met het uiteenzetten van de historische context waarbinnen de Heidelbergse Catechismus is ontstaan. Hij legde uit dat de gereformeerden in Heidelberg het moeilijk hadden met zowel de luthersen als de rooms-katholieken. Prof. Selderhuis: „Luthersen en rooms-katholieken vonden de gereformeerden nogal vreemd. Ze leken wel erg op de dopersen en hadden een vreemde leer over het avondmaal en de uitverkiezing. Er ontstond zelfs een beweging die probeerde de gereformeerden buiten de Vrede van Augsburg te houden. Dat zou betekenen dat de gereformeerden het Duitse rijk zouden moeten verlaten.”

„Hoe is het mogelijk”, zo vervolgde prof. Selderhuis, „dat de catechismus van Ursinus in Nederland zo bekend is geworden? Er waren namelijk ook catechismi van Luther en Calvijn voorhanden.” Volgens hem heeft dit onder andere te maken met het karakter ervan. „De catechismus raakt het hart. Hij begint met de wereldberoemde vraag: Wat betekent het voor jou, wat is jouw houvast in leven en sterven?”

Karla Apperloo-Boersma, kerkelijk werker en projectleider van Refo500, ging in op de catechismus als leerboek, de inhoud ervan en de relevantie voor het heden. „Aanvankelijk was de catechismus bedoeld als een leerboek voor kinderen tussen de 8 en de 10 jaar. Men kwam er al snel achter dat het voor hen veel te moeilijk was. Zodoende ontstond er een leerplan, waarbij bij het ouder worden steeds meer geleerd moest worden. De keurvorst, Frederik III, begreep dat je pas iets kunt toepassen als je het je eigen hebt gemaakt. Zo bezien was de vorst zijn tijd didactisch ver vooruit.”

Apperloo-Boersma legde de vinger ook bij het mensbeeld van de Heidelberger. „De Heidelbergse Catechismus spreekt onbekommerd van een mens die verlost is. Tegelijkertijd is deze mens ook zondaar. De drie stukken zijn geen stadia. Ze komen steeds terug en daarom is bekering nodig. De catechismus is hierin heel realistisch, maar ook heel troostvol.”

Ondanks de grote waardering voor de catechismus blijven er lastige vragen over die er niet in aan de orde komen, gaf Apperloo-Boersma aan. „Moeten we niet nadenken over een zondag 53 of een catechismus 2.0? We stellen nu immers ook andere vragen: Is God er wel, kan ik Hem ervaren en waar kan ik Hem ervaren?”

Na de pauze krijgen de ongeveer 150 aanwezigen de ruimte om zich uit te spreken over de actualiteit van de Heidelberger. Uit een stemming door middel van handopsteken blijkt dat een grote meerderheid van mening is dat de catechismus zijn actualiteit nog niet heeft verloren.

Toch zijn er ook kritische geluiden. „We moeten niet vergeten dat de Heidelbergse Catechismus 450 jaar oud is. We leven nu na de verlichting”, zegt een aanwezige. Een ander merkt op dat de inhoud wel goed is, maar dat het taalgebruik erg ouderwets is. Anderen blijken dat te herkennen. Iemand vertelt dat hij als kind de catechismus niet begreep. Dit was voor hem reden om op een gegeven moment van catechisatie weg te blijven. Een ander: „We moeten ons hele leven leren, niet alleen als kind. De kennis van de catechismus is een goede basis om te groeien in geloof.”