Historisch orgel Boksum weer in gebruik genomen
BOKSUM – In het Friese Boksum is vrijdag het eeuwenoude orgel van de Sint-Margaretakerk weer in gebruik genomen. Sinds januari 2011 is er gewerkt aan de restauratie van het vijftien stemmen tellende instrument (twee klavieren, aangehangen pedaal), dat teruggaat tot 1675.
In 1675 bouwde Jan Harmens Camp een nieuw orgel in de dorpskerk van Boksum. Dat werd in 1728 door schoolmeester Jan Fransen gerepareerd en uitgebreid met een nieuw rugpositief. In 1798 bouwde Lambertus van Dam een nieuw orgel in de oude kas, met behoud van een deel van het pijpwerk. Het pedaalklavier is in 1813 door Jan Reinders Radersma geplaatst. Later werkte Willem Hardorff verschillende keren aan het instrument. Een ingrijpende restauratie vond plaats in 1918 door Bakker & Timmenga.
In 2001 is de kerk volledig gerestaureerd. Het plan voor de restauratie van het orgel werd in 2005 gemaakt door de in 2011 overleden orgeladviseur Jan Jongepier. „Jongepier maakte een rapport met verschillende opties voor een restauratie. De opdrachtgever koos daaruit de versie van technisch herstel met handhaving van de bestaande toestand”, aldus orgeladviseur Aart van Beek uit Balkbrug. De firma Pels & Van Leeuwen voerde de restauratie, die bijna 2 ton kostte, uit. Het orgel in Boksum is een van de oudste van Friesland.
Het orgel lijkt uiterlijk veel op de orgels van de Duitse orgelbouwer Arp Schnitger (1648-1719), aldus Van Beek. „Het aardige is echter dat de hoofdkas van het orgel gemaakt werd voordat Arp Schnitger als zelfstandig orgelmaker werkte. Dr. ir. A. H. Vlagsma geeft in zijn boek ”De Friese orgels tussen 1500 en 1750” een interessante stilistische analyse van het uiterlijk van het orgel.”
Ook bijzonder is volgens Van Beek dat in het tweede manuaal divers pijpwerk uit de zeventiende en achttiende eeuw bewaard is gebleven, overwegend in gewijzigde vorm. „Opmerkelijk vind ik de mooie houtimitatiebeschildering uit de negentiende eeuw die recent door Veldman en Veltman restauratie- en decoratieschilders te Oudemolen (Drenthe) op uitermate fraaie wijze is gerestaureerd.” De strijkende registers hebben de typische klank die in 1918 in de mode was, zegt Van Beek. „Overigens hebben de oude registers, hoewel het pijpwerk is aangepast, nog een duidelijke zweemklank uit de oudere bouwfasen.”
Tijdens een feestelijke bijeenkomst vrijdag in de Sint-Margaretakerk gaf orgelmaker Rochus van Rumpt van orgelbouwer Pels & Van Leeuwen uitleg over de restauratie. Van Beek liet het orgel horen. Ook is een brochure over het orgel gepresenteerd, geschreven door de orgeladviseur. Zaterdagmiddag was er een open dag voor belangstellenden.
