Dit keer zijn er 3000 meer deelnemers dan in 2012. „Deze groei hadden we niet verwacht. We moesten ineens boekjes bijdrukken”, aldus Anja de Wijs, projectleider van de Eindtoets Basisonderwijs. Het Cito weet niet of de groei komt door scholen die hun complete groep 8 voor het eerst aan de toets mee laten doen, of door zwakke individuele leerlingen die de toets voorheen niet gemaakt zouden hebben.

Door een wetsvoorstel leek het er vorig jaar op dat de toets radicaal zou veranderen. De Cito zou voor alle leerlingen verplicht worden en pas in april of mei afgenomen worden, zodat de voorbereidingstijd en daarmee het ‘serieuze schooljaar’ langer zou duren. Met de val van het kabinet werden die plannen echter in de ijskast gezet. De Wijs: „We hebben geen bezwaar tegen latere afname, maar dan moet de toets wel zinvol blijven. De score moet nog wel iets toevoegen aan de keuze voor voortgezet onderwijs.”

Dit jaar is de digitale versie van de toets een stuk minder populair. Vooralsnog hebben 1500 leerlingen zich aangemeld. Toen scholieren vorig jaar massaal inlogden om de toets te maken, crashten de servers, ontstonden wachtrijen en stonden sommige deelnemers met lege handen. Om drukte dit jaar te voorkomen, kan de digitale toets alleen buiten de officiële toetsdagen om gemaakt worden. „Veel scholen willen juist dat alle leerlingen de toets tegelijkertijd maken. Logisch dat ze dan toch voor de papieren toets kiezen.”

Staatssecretaris Sander Dekker (Onderwijs) wil de toets alsnog snel verplichten voor alle achtstegroepers. Cito staat daar neutraal in. „Aan de ene kant is het een compliment, maar we kunnen ons voorstellen dat niet iedereen daar gelukkig van wordt. En is het echt nodig? We begrijpen dat scholen keuze willen hebben en er bestaan nu ook nog andere toetsen”, aldus De Wijs.

De Wijs is niet bang dat scholen dan te veel waarde aan de toets zouden hechten om ‘te koop te kunnen lopen’ met een goed schoolgemiddelde. „Dat gebeurt nu al. De toets staat de laatste jaren steeds meer in de belangstelling en dat juichen wij niet toe. De belangrijkste functie, die van neutraal advies, moet niet overschaduwd worden door het streven naar de beste resultaten.”