Commentaar: Wie wijst Lubbers de weg?
Lubbers is een man met grote verdiensten voor de samenleving. Twaalf jaar lang stond hij aan het roer der natie. Dat hij in de vorige eeuw de versobering van onze verzorgingsstaat voortvarend ter hand nam, valt zeer in hem te prijzen. Niemand verwonderde zich erover dat deze man in 1995 tot minister van staat werd benoemd.
Maar de laatste jaren lijkt Lubbers de weg kwijt te zijn. Dat hij in 2005 moest vertrekken als hoge commissaris bij de UNHCR vanwege een beschuldiging van seksuele intimidatie vormde een eerste smet op zijn blazoen.
Op zijn minst eigenaardig was zijn optreden in 2010, toen hij als informateur –misschien wel tegen zijn zin, maar dan toch– de weg baande voor een door de PVV gedoogd kabinet van VVD en CDA, terwijl hij zich daar later als CDA-lid juist hevig tegen verzette.
Ook deze week was zijn gedrag raadselachtig. Wat bracht deze man van postuur er toch toe om dinsdagavond in het tv-programma Nieuwsuur zo gedetailleerd uit de school te klappen over gesprekken die hij destijds met Juliana en Beatrix voerde?
Waarom vond hij het nodig te onthullen dat prinses Juliana hem een keer bij haar uitnodigde om met hem haar zorgen te delen over haar kleinzoon Willem-Alexander, namelijk of die wel „de juist antenne had” om ooit koning van Nederland te kunnen worden? En dat hij, Lubbers, haar toen gerust had gesteld („Ik heb zelf kinderen, iets ouder dan hij, ik heb het zelf meegemaakt. Er zitten enorme mogelijkheden in hem. Ik heb alle vertrouwen in uw kleinzoon”)? En wat had hij ermee voor om op straat te gooien dat koningin Beatrix altijd zo sceptisch was tegenover de vriendinnen van Willem-Alexander, totdat hij, Lubbers, haar een keer zei dat ze tegen hen eens wat aardiger moest doen, wat ze prompt deed toen Máxima op het toneel verscheen?
Voor deze ontremming zijn eigenlijk maar twee verklaringen te bedenken: ouderdom en ijdelheid. PVV-leider Wilders mag het dan wat ongezouten gezegd hebben („Dit is een oude man die interessant probeert te doen”), ver bezijden de waarheid lijkt hij niet te zitten. Het loopt bij beide onthullingen immers zeer in de gaten dat de oud-premier zijn eigen rol en zijn invloed op het vorstenhuis maximaal aanzette. Ik stelde Juliana gerust. Ik plaveide de weg voor Máxima.
Maar juist daarom hoeven we de zaak ook niet groter te maken dan hij is. Wát Lubbers gezegd heeft, is op de keper beschouwd niet wereldschokkend. Is het zo gek dat een oma zich zorgen maakt om haar kleinzoon? Is het zo vreemd dat een moeder kritisch is op de vriendinnen van haar zoon? Laat Nederland daarom snel overgaan tot de orde van de dag. En zich gaan richten op een feestelijke en waardige troonswisseling.
Waarbij het natuurlijk niet verkeerd zou zijn als iemand uit de nabije omgeving van Lubbers, iemand met gezag, hem eens vriendelijk aan zou spreken en zeggen: „Ruud, dat moet je nu niet meer doen. Jij hebt je tijd gehad. Geniet van je oude dag. Laat de politiek over aan de huidige politici. En de geschiedschrijving aan historici.”
Want lekken uit vertrouwelijke gesprekken blíjft verkeerd. Ook als het gebeurt door een gerenommeerd oud-politicus, vele jaren na dato.