Dat stelt de commissie-Van Dijk, die de dramatische verkiezingsnederlaag van 2012 onder de loep nam en vrijdag haar rapport naar buiten bracht. De commissie oordeelt hard over het optreden van oud-partijleider Sap, die in oktober na interne kritiek moest opstappen als politiek aanvoerder.

Het rapport spreekt over „gebrek aan leiderschap.” Sap, die eind 2010 Halsema opvolgde als fractievoorzitter, was geen bindende factor. In de Kunduz-kwestie heeft ze niet goed gehandeld. Zo was het „onverstandig” van haar om daarover destijds alleen met de premier te overleggen.

Ander kritiekpunt is haar aanblijven na de verloren verkiezingen. Ze had de dag erna direct moeten aftreden, vindt de commissie-Van Dijk.

De rest van de partijtop heeft hierin overigens ook merkwaardig geopereerd, gaf Van Dijk, voormalig GL-Europarlementariër, vrijdag toe. Hoewel een meerderheid van de partijleiding al lang geen vertrouwen meer had in Sap, was er ook niemand die werkelijk druk op haar zette om af te treden. „We zijn in onze partij vaak te lief voor elkaar.” Pas toen de partijtop begreep dat NRC met een onthullend artikel zou komen, is er een doorbraak geforceerd en moest Sap het veld ruimen.

De fractie in de Tweede Kamer hing de afgelopen twee jaar „als los zand aan elkaar”, schrijft de commissie, waardoor tal van conflicten ontstonden en kiezers wegliepen. „De op een na grootste GL-fractie ooit wist geen heldere, herkenbare strategie uit te zetten.”

Daarbij kwam dat partijbestuur „onvoldoende politiek gewicht” had om een volwaardige partner of tegenmacht te zijn. Een van de aanbevelingen van het rapport is dan ook dat het mandaat van het partijbestuur moet worden versterkt.

Volgens de commissie is er al jaren sprake van een proces van verwijdering tussen fractie en partij. Dat ligt „deels op het bordje” van ex-fractieleider Halsema, aldus Van Dijk. Kamerleden keken niet zelden met „dedain” naar de partij. Fractievoorzitter Van Ojik wilde dat woord vrijdag echter niet in de mond nemen. „Iedereen maakt fouten.” Hij vindt het rapport „hard, maar eerlijk.”

De commissie wil dat het partijbestuur meer greep krijgt op de politieke koers, die terug moet naar de kernwaarden ”groen” en ”links”. Verder moet de lijst­trekker voortaan in een open referendum worden gekozen.

Ten slotte moet er een eind komen aan het „uitventen” van de bereidheid om regerings­verantwoordelijkheid te willen nemen. Mede door die „dominante wens” ontstond onduidelijkheid over de koers.

Het partijcongres spreekt op 3 maart over het rapport.