In zijn redevoering verlangde Cameron gisteren een betere verdeling van macht tussen Brussel en Londen. De afgelopen jaren is er te veel van de Britse zelfstandigheid afgesnoept. Hij belooft dat in onderhandelingen terug te winnen.

Maar tegelijk kondigt hij aan dat hij de uitkomst van die onderhandelingen uiterlijk in 2017 in een referendum aan het volk wil voorleggen. Hij zal dat opnemen in het verkiezingsprogramma van zijn eigen Conservatieve Partij in 2015.

Stilzwijgend gaat hij ervan uit dat die onderhandelingen dan daadwerkelijk iets opleveren. Dat is voorlopig natuurlijk nog een open vraag.

Omdat Camerons toespraak al maanden geleden was aangekondigd en ook al meermalen was uitgesteld, was de aandacht ervoor erg groot. Veel tv-zenders uit de EU-lidstaten –zoals ook de Nederlandse– zonden zijn speech rechtstreeks uit. Onmiddellijk regende het reacties – en die waren niet mals.

Uit Nederland waren de reacties overwegend afwijzend. Maar ook in andere lidstaten –waaronder de grote landen Duitsland en Frankrijk– werd gezegd dat Groot-Brittannië niet „à la carte” kan dineren, maar moet kiezen uit het vaste menu: meedoen of vertrekken.

Uit Denemarken kwam een heel andere reactie, namelijk dat de Britten wel kunnen kiezen voor een lager „niveau van lidmaatschap.” In feite hebben ze dat al. Ze doen bijvoorbeeld niet mee aan de euro, zijn geen deel van het Schengengebied en genieten uitzonderingen rond het sociaal beleid.

De meeste van deze uitzonderingen zijn bedongen bij nieuwe verdragen. Als Cameron het Verdrag van Lissabon wil openbreken, komen er van de andere 26 lidstaten waarschijnlijk ook veel verlangens op tafel. Een volksraadpleging in 2017 is dan wel optimistisch.

Het houden van een referendum over Europa bevat trouwens ook andere risico’s. In het algemeen gebruiken kiezers een volksraadpleging nogal eens om een schop tegen de elite uit te delen. En van referenda over de EU zijn er al heel wat verloren. Dat weten ze goed in Ierland, Denemarken, Frankrijk en zelfs Nederland.

Feit is dat Cameron nu niet meer terug kan. Als hij dit gevecht met de Europese Unie niet wint, is het met zijn geloofwaardigheid als premier en partijleider gedaan.

Zie ook pag. 5.