Voor een uitwonende student zou de verandering, als er tenminste een meerderheid voor wordt verworven, betekenen dat hij of zij de voor een vierjarige studie benodigde 14.700 euro zelf moet financieren. Dat kan bijvoorbeeld door een lening af te sluiten bij de overheid tegen een vriendelijke rente, vooralsnog 0,6 procent. De student hoeft de lening alleen terug te betalen als hij voldoende verdient. Hij of zij mag dan 15 jaar over de aflossing doen.

De aanvullende beurs voor kinderen van ouders met een inkomen van maximaal 46.000 euro blijft als gift wel bestaan. De huidige studenten houden hun basisbeurs. Bachelor-studenten die in of na het studiejaar 2014/15 beginnen met een masterstudie, vallen vanaf dat moment echter wel onder het sociale leenstelsel.

Hoger opgeleiden verdienen gemiddeld anderhalf tot twee keer zoveel als iemand met een mbo-opleiding, stelt het kabinet. Het vindt het daarom terecht om van studenten een hogere eigen bijdrage te vragen. De overheid blijft de huidige 6000 euro per jaar per student aan universiteiten en hogescholen wel gewoon bijdragen. Het kabinet heeft echter ook 1,2 miljard euro nodig om te investeren in onderwijs en onderzoek. Door invoering van het sociale leenstelsel wordt het volgens het kabinet voor studenten ook nog eens belangrijker om een bewuste studiekeuze te maken. Nu wordt er nog te vaak maar wat gekozen en later weer van studie gewisseld. Dat vindt het kabinet allemaal maar zonde van de tijd en het geld.

Minister Bussemaker wil studenten vanaf 2014 ‘studiekeuzeactiviteiten’ aanbieden, zodat de leergierigen beter weten waarvoor ze zich inschrijven. Voor vwo’ers komen er driejarige bacheloropleidingen aan de hogescholen. De Associate degree (Ad), een leergang voor studenten die wel willen doorleren maar niet zozeer op een bachelordiploma vlassen, wordt definitief ingevoerd.