Tijdens het symposium ”In de ban van de ring, over relaties en samenlevingsvormen binnen de kerkelijke gemeente” gebeurde dat wel. De bijeenkomst was georganiseerd door de Academie Social Work & Theologie van de Gereformeerde Hogeschool in Zwolle. Centrale vraag was: „Hoe reageer je als predikant of ambtsdrager als lidmaten of kerkelijke jongeren niet trouwen, maar gaan samenwonen?”

In opmars

Samenwonen is in de kleine gereformeerde kerken en in gemeenten van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland in opmars, zo bleek onlangs uit de resultaten van een enquête die het Nederlands Dagblad had gehouden onder ambtdragers van verschillende kerken. De uitkomsten van het onderzoek werden woensdag toegelicht aan de circa 200 belangstellenden.

Een meerderheid van de predikanten en gemeenteleden wijst samenwonen af, hoewel een toenemend aantal neigt naar een genuanceerder standpunt, zo liet de enquêteuitslag zien. Kerkenraden van hersteld hervormde gemeenten en gereformeerde gemeenten zijn voorstander van tuchthandhaving. Zogenoemd missionaire gemeenten zijn daar het minst toe geneigd, omdat soms de helft van hun kerkbezoekers in plaats van getrouwd te zijn, samenwoont.

Discussies

De eerste inleider tijdens het symposium, Marco Derks, ging in op de vraag waarom er over homoseksuele relaties, echtscheiding en hertrouwen zulke „hete en veelvuldige” discussies ontstaan in de orthodox-gereformeerde kerken. Derks, die theologie studeerde aan de 
gereformeerd vrijgemaakte 
Theologische Universiteit in Kampen, is theoloog en publi-cist en schreef verschillende artikelen en bijdragen over onderwerpen zoals homoseksualiteit en relaties. Hoewel Derks inmiddels lid is van de Oudkatholieke Kerk, neemt hij actief deel aan de discussies in vrijgemaakte kringen over homoseksualiteit en samen­levingsvormen.

Het is opmerkelijk dat er in orthodox-gereformeerde kring veelvuldig over homoseksualiteit wordt gesproken, maar nauwelijks over samenwonen, stelde Derks. Als verklaring opperde hij: „Over homoseksualiteit kun je als kerkmens makkelijk spreken omdat je zelf buiten schot blijft. Discussiëren over samenwonen gaat ook altijd over eigen seksualiteit en daarom staat dat onderwerp in de kerk minder op de agenda.” De discussies over homorelaties verlopen altijd langs dezelfde lijnen met dezelfde argumenten en tegenargumenten, vindt de theoloog.

De traditionele opvatting van het huwelijk noemde hij een „hermeneutische constructie” die niet op de Bijbel te baseren valt, maar waarbij wel onbewust vooronderstellingen een rol spelen. De belangrijkste –volgens Derks ook de meest kwalijke– vooronderstelling is dat de mens alleen in het huwelijk gelukkig kan zijn. „De opvatting over het traditionele huwelijk is context­afhankelijk en kan een obstakel vormen in de relatie tussen de moderne mens en God.”

Kerken zijn te veel in de ban van de (trouw)ring en te weinig in de ban van Jezus Christus met Zijn bevrijdend Evangelie, stelde ds. Tim Vreugdenhil, predikant van de gereformeerd vrijgemaakte Stadshartkerk te Amstelveen, woensdag. De predikant noemde de huidige discussie in de Anglicaanse 
Kerk over homoseksuele bisschoppen een typisch voorbeeld van „een kerk in de ban van de (trouw)ring.” Als een kerk en kerkmensen werkelijk de diepte van de zondevergeving zouden ervaren, dan zou ook de kerk weer een gemeenschap van mensen met verschillende karakters kunnen worden, aldus ds. Vreugdenhil.

Merkwaardig

De Amsterdamse predikant vindt het merkwaardig dat waar kerkmensen van „slechts een beetje vergeving en een beetje bekering en heiliging willen weten”, juist daar dat soort forse standpunten zoals „het moet niet mogen” en anderzijds „alles moet kunnen” ontstaan.

Tijdens de plenaire discussie onderstreepte Hayo Wijma, docent aan de Gereformeerde Hogeschool, nog eens de verlegenheid die er volgens hem in kerken heerst over de vragen rond huwelijk en samenwonen. De deelnemers kregen aanwijzingen om het thema in de lokale kerkenraden verder te bespreken.