Den Haag maakt nog wel een voorbehoud over een fiscale kwestie, maar een akkoord daarover is slechts een kwestie „van uren, dagen”, zei staatssecretaris Schultz van Haegen van Verkeer en Waterstaat dinsdag. Volgens haar is de deal met Air France de „best denkbare” oplossing voor de KLM. KLM dreigde geïsoleerd te worden in het alliantiespel. De samenwerking met Northwest in Wings bood niet voldoende zekerheid, erger nog: als solo opererende maatschappij ziet de toekomst er somber uit voor KLM. „KLM is en blijft samen met Air France wereldspeler”, bezwoer Schultz van Haegen.

Ze sprak ook steeds van een fusie en niet van een overname, omdat er een financiële holding komt waarin de twee luchthavens „op hetzelfde niveau” staan.

Het kabinet is actief betrokken geweest bij de onderhandelingen en heeft zich sterk ingezet voor het publieke belang. Het behoud van de landingsrechten van KLM en de mainportpositie van Schiphol stonden daarbij voorop.

Die landingsrechten worden gewaarborgd doordat de staat drie jaar, telkens met een jaar tot maximaal zes jaar te verlengen, een optie behoudt op 50,1 procent van de aandelen. Die kan ze inzetten zodra de landingsrechten in het buitenland worden bedreigd.

Schultz gaf aan dat dit een voorlopige regeling is. In EU-verband is immers afgesproken dat de Europese Commissie de rol van nationale overheden overneemt om de onderhandelingen over landingsrechten te voeren. Die liberalisering zou in twee tot drie jaar rond moeten zijn.

Het voorbehoud, of ontbindende voorwaarde, omschreef een woordvoerder van Verkeer als een technische kwestie, die pas op het laatst in de onderhandelingen is opgekomen. Met de twee partners moet een akkoord gesloten worden om belasting, zoals vennootschaps- en loonbelasting, te heffen. Dat kan alleen met een vestiging in Nederland. Schultz is optimistisch. Er komt immers een werkmaatschappij in Amstelveen.

Het aandelenbelang van 14,1 procent dat de staat in KLM heeft, zal verder verkleind worden, maar „alleen proportioneel” in de mate waarin het Franse staatsaandeel in de holding van Air France en KLM afneemt.

Omwille van Schiphols mainportpositie zal de luchthaven net als Charles de Gaulle acht jaar zowel intercontinentale als Europese vluchten blijven verzorgen. In het contract zijn 42 sleutelbestemmingen (70 procent van de huidige bestemmingen en 80 procent van het huidige vracht- en passagiersvervoer op Schiphol) vijf jaar vastgelegd.

Acht jaar vindt Schultz van Haegen een „heel lange tijd.” Voor Air France is het daarnaast „aantrekkelijk” dat KLM als een „stevig merk” zijn identiteit -de afspraak is vijf jaar- behoudt.

Als deze ”state assurances” niet worden nageleefd, kan de staat een arbitragepanel inschakelen. Die geeft een bindend advies.

De twee regeringspartijen CDA en VVD willen duidelijkheid van het kabinet over de positie van Schiphol als internationaal knooppunt, nu KLM voor Air France heeft gekozen. In de afspraken zijn garanties voor periodes van vijf en acht jaar vastgelegd.

VVD-Tweede-Kamerlid De Krom noemt het partnerschap „onvermijdelijk”, gezien de slechte situatie in de internationale luchtvaart en de verliezen die maatschappijen zoals ook KLM maken. Het lijkt voor de komende tijd „goed geregeld”, maar de vraag is of de mainportfunctie van Schiphol ook vanwege de werkgelegenheid op termijn gehandhaafd blijft. „Waarom acht jaar en niet langer”, is zijn vraag. CDA-collega Haverkamp zit ook op die lijn.

De PvdA ziet de overeenkomst niet echt zitten. PvdA-fractievoorzitter Bos had liever gezien dat KLM en Air France een alliantie waren aangegaan. „Nu is er geen weg terug”, zei hij dinsdag op de televisie. „Met een alliantie kun je nog bekijken hoe het loopt.”

Staatssecretaris Schultz van Haegen van Verkeer en Waterstaat, ook te gast in het programma, stelde dat een alliantie niet de voordelen biedt van een fusie, waarbij het beste de kosten gedrukt kunnen worden.

Tweede-Kamerlid Verdaas noemt de plannen „uiterst zorgelijk.” De termijn van acht jaar biedt onvoldoende zekerheid voor Schiphol. „Het is een betekenisloze garantie.” De PvdA wil „ononwonden” horen dat de garanties „geen luchtfietserij” zijn. De berichten over het schrappen van vijfhonderd banen extra, staan verder haaks op de signalen die Air France vorige week nog afgaf. Verdaas merkt overigens op dat de PvdA zich bewust is van de noodzaak van verregaande samenwerking tussen luchtvaartmaatschappij.

GroenLinks meent dat de overname van KLM door Air France onvermijdelijk was geworden. Volgens GroenLinks-kamerlid Duyvendak heeft KLM geen groot ’achterland’ en is het streven naar een mainportfunctie voor Schiphol kunstmatig.