Het eerste bericht over veranderingen op het gebied van kerktelefonie komt op 1 november via deze krant naar buiten. Internetaanbieder Solcon en Streamit, een bedrijf dat is gespecialiseerd in het uitzenden van beeld en geluid via internet, komen met een alternatief voor kerktelefoons die werken met een inbelverbinding.

Aanleiding voor de stap van de twee bedrijven is een besluit, genomen in de bestuurskamer van het Amerikaanse bedrijf Verizon. Dat is een grote aanbieder van telecommunicatieverbindingen. De Amerikanen zijn in Europa de partij waar diverse internetaanbieders hun inbelverbindingen betrekken.

Ooit waren die inbelverbindingen belangrijk voor internetverkeer. Zo’n tien jaar geleden, voordat snel internet via ADSL en draadloze modems doorbrak, belden de meeste Nederlanders nog via de telefoonlijn naar hun internetaanbieder om verbinding te krijgen. Vandaag is er nog een kleine groep die deze mogelijkheid benut. Reden voor Verizon om per 31 januari 2013 de stekker uit de dienst te trekken.

Luisterkastjes

Dat enkele duizenden kerktelefoonluisteraars te maken krijgen met de gevolgen van het besluit bij Verizon, begon in september door te dringen, zegt directeur Johan van der Stoel van Streamit. Zijn bedrijf krijgt op twee manieren te maken met de veranderingen. In de eerste plaats heeft Streamit honderden kerken als kerk­telefoonklant. In een deel daarvan wordt gebruik gemaakt van de zogeheten Lukasontvanger. Dat is een luisterkastje dat via een telefoonlijn en een ingebouwd modem verbinding legt met de kerk waarvan de gebruiker de dienst wil beluisteren. Daarnaast biedt Streamit ook voor andere partijen inbelverbindingen aan.

Dat aanbieders van kerktelefonie elkaar en klanten bestoken met informatie over de wijziging, is niet zonder reden. De markt voor kerk­telefonie is inmiddels een commerciële aangelegenheid. Oorzaak is de opheffing van het monopolie dat KPN had op kerktelefonie, inmiddels meer dan tien jaar geleden. Het bedrijf biedt weliswaar nog de traditionele kerktelefoon aan, waarmee gebruikers via een directe lijn vanuit de telefooncentrale verbonden zijn met de kerk, maar zal hier op korte termijn mee stoppen.

Tegelijk met het opheffen van het monopolie van KPN betraden nieuwe spelers de markt. Zij introduceerden nieuwe manieren van meeluisteren met de kerkdienst, waarvan de vier meest gebruikte zijn: via een zender in de kerk, waarbij thuis een radio-ontvangkastje nodig is; een analoge kabelverbinding, een internetverbinding via kabel- of ADSL, waarbij de uitzending ofwel voor een afgeschermde gebruikersgroep, ofwel openbaar beschikbaar is en ten slotte via een kastje dat via een telefoonlijn inbelt op een computerserver, die de uitzending van de kerkdienst digitaal doorstuurt naar de gebruiker.

Het is die laatste groep die nu het meest getroffen wordt door de inbelproblematiek. Want zonder mogelijkheid om in te bellen, is het kastje, waaronder de Lukasontvanger, onbruikbaar. Daarnaast dreigt ook een deel van de andere gebruikers in de problemen te komen. Een aantal kerken gebruikt namelijk een inbelverbinding om de uitzending vanuit het kerkgebouw door te sturen naar de server van het bedrijf waar de kerktelefoondienst wordt afgenomen.

Blijven inbellen

De aanbieders van kerktelefonie in Nederland hebben allemaal te maken met de wijzigingen, zegt directeur Daan van Heteren van DCT Net. Zijn bedrijf verzorgt alle kerktelefoondiensten van de Stichting Intermediair Kerkomroep Nederland (sIKN). DCT Net koos ervoor de inbel­verbindingen eigenhandig te gaan aanbieden. Van Heteren: „Bij telefoonbedrijf Tele2 hebben we voorzieningen ingekocht.” De DCT Net-voorman zegt al in 2010 over deze stap met Tele2 in gesprek te zijn gegaan. „Dat leidde ertoe dat we na de zomervakantie een contract met Tele2 sloten voor de overname van apparatuur.”

Streamit en kerkdienstgemist.nl, het vroegere Audioserver, besloten de klanten die nog gebruikmaken van inbeldiensten, een ADSL-verbinding aan te bieden. In combinatie met een belabonnement via internetprovider Solcon kost dat 27,50 euro per maand. Dat bedrag is volgens Van der Stoel vergelijkbaar met de kosten van een KPN-telefoonaansluiting in combinatie met kerktelefoon via een inbelverbinding. Bovendien speelt zijn bedrijf daarmee in op veranderingen in de telecommarkt die „onvermijdelijk zijn. KPN garandeert dat in ieder geval tot 1 januari 2015 de traditionele telefoonaansluiting in Nederland beschikbaar blijft. We zien echter dat glasvezelaansluitingen in hoog tempo worden uitgerold. Nu al zijn er enkele plaatsen waar al helemaal geen ‘ouderwetse’ telefoonaansluiting meer geleverd wordt.”

Directeur Van Heteren van DCT Net meent dat het zo’n vaart niet loopt. Navraag maakte volgens hem duidelijk „dat er geen concrete plannen zijn om de analoge verbindingen op te heffen.” DCT Net schrijft kerken, ook die nog geen klant zijn, daarom aan met het aanbod kerktelefoon via inbelkastjes voort te zetten. Het bedrijf garandeert dat inbellen nog zeker vijf jaar mogelijk blijft. „Analoge verbindingen zijn nog steeds te bestellen. Hoewel de lijnen in de toekomst vast zullen verdwijnen, is daar nu nog geen sprake van.”

Voorzitter André Kronenburg van sIKN, die haar uitzendingen via DCT Net laat verlopen, noemt de verschillen in benadering een gevolg van de vrije markt voor kerktelefonie. „Wij zijn een ideële stichting die voor een lage prijs kerktelefonie wil bieden. Maar we werken in een commerciële markt, waarin DCT Net als bedrijf ook opereert. Wij houden er toezicht op dat DCT Net redelijke prijzen hanteert, al past het bedrijf natuurlijk ook zelf wel op dat het zich niet uit de markt prijst.”

Kronenburg zegt dat sIKN niet meebeslist over de technische aanpak die DCT Net kiest. „Kerktelefonie vraagt specialistische technische kennis. Dat is voor ons de reden geweest om in 2006 de exploitatie uit te besteden aan DCT Net. Als bestuur houden we toezicht op de wijze waarop DCT Net omgaat met het merk ”kerkomroep”, dat sIKN hanteert.”

Dat DCT Net garandeert dat inbellen nog vijf jaar mogelijk is, is geen luchtfietserij, aldus Kronenburg. „Die vijf jaar staan min of meer vast. Telecomaanbieders zullen analoge lijnen nog een hele tijd laten liggen.” Van Heteren op zijn beurt nuanceert de vijfjarenbelofte. „Wat we garanderen, is dat er vijf jaar lang nog bij ons kan worden ingebeld. Maar het is een feit dat er nu al in nieuwbouwwijken alleen glasvezelverbindingen worden aangelegd.”

Boosheid

De actie van sIKN en DCT Net om inbelverbindingen nog vijf jaar te garanderen, heeft kwaad bloed gezet bij Streamit en kerkdienstgemist.nl. Directeur Klaas Jan Wierenga van kerkdienstgemist.nl stelt dat sIKN en DCT Net „pertinente leugens” verspreiden. Hij hekelt vooral een 
–inmiddels verwijderd– bericht deze week op de website van de Protestantse Kerk, waarin gesteld werd dat Streamit en Kerkdienstgemist stoppen met het aanbieden van kerktelefoon via de Lukas-ontvangers. „Kerkdienstgemist.nl ondersteunt voor de Lukasluisterkastjes elke vorm van verbinding of dat nu via telefoonlijn, ADSL, glasvezel of mobiele-internetverbinding is.”

Ook Van der Stoel van Streamit is boos. „Wij hebben vorige maand op onze website een ver­gelijking gemaakt van tarieven van ons en van hen. Daaruit bleek naar onze mening dat sIKN onduidelijk was over zijn kostenstructuur. Al snel kregen we een sommering van de advocaat van DCT Net om die berekening te verwijderen of aan te passen. Het einde van het liedje is dat sIKN de tarieven nu duidelijk op zijn website vermeldt.”

Van Heteren bestrijdt die lezing. „Van der Stoel stelde onterecht op zijn site dat wij 0,89 euro per luisteruur zouden vragen. Maar sIKN berekent geen extra kosten voor inbellen. De prijzen zijn bovendien niet verlaagd. Aangezien Streamit ondanks mijn verzoek geen wijzigingen aanbracht op zijn site, hebben wij een advocaat in de arm moeten nemen. Pas daarna zijn wijzigingen aangebracht.”

Ook de informatie op de website van de Protestantse Kerk kwam niet uit de koker van sIKN en DCT Net, aldus Van Heteren, „Het desbetreffende artikel is door iemand gemaakt zonder dat wij daarop invloed hadden. Ik heb het zelf ook pas gelezen toen het online stond.”

De vele vragen over het opheffen van inbel­verbindingen hebben Van der Stoel inmiddels doen besluiten inbelverbindingen zelf te gaan aanbieden. „We hebben bij KPN en telecom­autoriteit OPTA nagegaan of inbellen nog mogelijk is, en dat blijkt het geval. Ik noem het een stap terug in de tijd, maar als de markt er behoefte aan heeft, doen we het.” Wel rekent Streamit per februari 7,50 euro per aansluiting per maand. „Dat is nodig omdat we kosten moeten maken om deze mogelijkheid te blijven aanbieden.”

Van Heteren van DCT Net constateert dat de verschillende visies van de kerktelefoon­aanbieders inherent zijn aan de vrije markt. „Het handhaven van inbelverbindingen is echter op dit moment in ieders belang. Ik roep de concurrenten dan ook op om samen naar een oplossing te zoeken. Wij hebben de apparatuur, ze kunnen bij ons terecht.” Anderzijds is hij nuchter over de toekomst van inbelverbindingen. „Over tien jaar zullen de meeste mensen die dan een uitzending van een kerkdienst willen beluisteren, dat doen via de internetverbinding die ze al hebben. Een speciaal luisterkastje is dan niet meer nodig.”

sIKN en DCT Net

De Stichting Intermediair Kerkomroep Nederland (sIKN) een aanbieder van kerktelefonie in Nederland. De stichting is voortgekomen uit het Interkerkelijk Contactorgaan in Overheidszaken, waarin dertig kerkgenootschappen participeren. De organisatie biedt zowel de apparatuur als de verbindingen aan die nodig zijn voor het uitzenden van kerkdiensten. De stichting is in 2001 gestart. Sinds 2006 wordt de operationele kant van de kerktelefonie uitbesteed aan Datacast Network BV (DCT Net) in Waddinxveen. DCT Net moet haar werkzaamheden verantwoorden tegenover de stichting. De samenwerking tussen beide partijen is voor onbepaalde tijd aangegaan. In het bestuur van sIKN zitten vertegenwoordigers van diverse kerkgenootschappen.

Kerkdienstgemist.nl

Kerkdienstgemist.nl uit Deventer, dat voorheen opereerde onder de naam Audioserver, is met 1003 aansluitingen de grootste aanbieder van kerktelefoon in Nederland. Directeur Klaas Jan Wierenga stelt dat zijn bedrijf zich specialiseert in het uitzenden van kerkdiensten, omdat er behoefte is aan specifieke deskundigheid op dit gebied. Kerkdienstgemist.nl richt zich op de techniek van het doorsturen van beeld en geluid en werkt samen met partners als Schaapsound in Ridderkerk en Zwolle, NETchange in Hoevelaken, Relisound in Goes, Lagarde in Putten en Wesotronic in Barendrecht en Nunspeet. Deze partners leveren onder anderen apparatuur van Streamit. Kerkdienstgemist.nl heeft specifieke ondersteuning voor de Lukasluisterkastjes van Streamit.

Streamit

Streamit in Eindhoven is een bedrijf dat zich richt op allerlei vormen van het uitzenden van beeld en geluid via internet. Kerken vormen een belangrijke doelgroep van het bedrijf. Streamit is vanaf het moment dat de markt voor kerk­telefonie betreden werd door andere bedrijven dan KPN, zo’n tien jaar geleden, actief. Anders dan sIKN werkt Streamit hoofdzakelijk met dealers. Dat zijn veelal bedrijven die gespecialiseerd zijn in het aanleggen van geluids- en beeldvoorzieningen in kerken. De grootste daarvan is Schaap Sound in Zwolle en Ridderkerk. Andere Streamitpartners zijn onder meer Bloemert Beeld & Geluidstechniek in Staphorst, Lagarde Telecom in Putten, Netchange in Hoevelaken, Relisound in Goes en Wesotronic in Barendrecht en Nunspeet.