Met Kerstmis gaat Gods licht op over onze wereld en de duisternis heeft het niet overwonnen. In het licht van geloof, hoop en liefde worden mensen tot elkaar gebracht en vinden nieuwe bezieling. „Laat liefde verbinden, laat hoop doen leven en laat geloof kracht geven.” Dat zijn inspirerende woorden die dit jaar in mijn familie een bijzondere betekenis hebben gekregen. Het medeleven van velen is ons daarbij tot grote steun.

In de wereld van vandaag is eigen vrijheid voor velen het hoogste goed. Mensen moeten zich kunnen ontplooien en mogen hun bestaan zelf vorm geven. Maar zonder saamhorigheid kan een individu zich niet ontwikkelen, verschraalt solidariteit en valt de samenleving uiteen. Er is nu meer dan ooit behoefte aan gezamenlijke waarden als basis voor vertrouwen.

In ons land waren gelijkgezindheid en verbondenheid vanouds verankerd in sociaal-culturele verbanden. De verzuiling gaf maatschappelijke zekerheid. Maar die tijd is voorbij en keert niet terug. Toch zien we hoe ook vandaag wordt verlangd naar hernieuwd vertrouwen.

Vertrouwen kan niet worden opgelegd; het groeit vanuit de gemeenschap zelf. Het vergt geloof in elkaars trouw en betrouwbaarheid. Vertrouwen over en weer maakt de maatschappij leefbaar. Democratie beoogt voorwaarden te scheppen voor regeren op grond van vertrouwen. Onze grondwet geeft burgers gelijke rechten maar vraagt ons ook anderen als gelijkwaardig te aanvaarden en te respecteren. In de rechtsstaat ligt de basis voor een houdbare samenleving. Dit vraagt meer dan regelingen voor bestuur en besluitvorming. Het gaat vooral om aandacht voor elkaars verlangens en meningen èn gerichtheid op het algemeen belang.

In openheid en tolerantie ligt een belangrijke grondslag voor vertrouwen. Door de eeuwen heen putte onze maatschappij kracht uit de aanwezigheid van mensen met verschillende culturele en levensbeschouwelijke achtergrond. Verdraagzaamheid heeft ons land sterk gemaakt. De erkenning van waardigheid en gelijkwaardigheid van een ieder is een wezenlijk element van een vreedzame en rechtvaardige samenleving. In het winnen van wederkerig vertrouwen ligt een voortdurende opgave, in het klein en in het groot.

Nederland is altijd open geweest en verbonden met de wereld om ons heen. Meer en meer heeft dit geleid tot wederzijdse afhankelijkheid en betrokkenheid. Het inzicht dat ons eigen welzijn mede afhangt van het leven in andere landen richt de blik naar buiten. Niet in isolement ligt onze kracht maar in saamhorigheid. Dat is de achtergrond van de internationale samenwerking waartoe ons land zich heeft verplicht.

De Europese gemeenschap heeft welvaart gebracht. Maar er is meer dan geld alleen; bovenal biedt Europa ons vrede. Toch lijkt het of onvrede alles overschaduwt. In de crisis die ons nu treft is een klimaat ontstaan waarin wantrouwen de boventoon voert. Bevrijding uit die negatieve instelling begint met het besef dat Europa niet een vreemde mogendheid is maar onze eigen gemeenschap in dit werelddeel. Europa, dat zijn wij zelf. In zelfvertrouwen kunnen wij aan Europese samenwerking blijven bouwen.

Wie trouw is aan zichzelf leeft vanuit eigen overtuiging en idealen. Maar niemand leeft voor zichzelf alléén. Wij zijn ook verantwoordelijk voor elkaars toekomst, toegerust voor het goede met een geweten dat kan leren voorvoelen wat recht is en wat slecht. De aarde, zo zegt een Psalm, heeft God aan de mensen gegeven; en de mensen gaf Hij aan elkaar. De opdracht is anderen te aanvaarden als naasten die zijn zoals wij, mensen met bestaansrecht. In medemenselijkheid ligt de kern van samen-leven. Geloof, hoop en liefde zijn het richtsnoer voor een wereld gegrond op vertrouwen.

Geloof is vertrouwen dat ons leven een zin heeft die uitstijgt boven het alledaagse. Hoop is overtuiging dat de uitkomst goed zal zijn ook al is die niet zichtbaar. Liefde is kracht die ons verbindt met elkaar, die geeft en vergeeft en die haat kan overwinnen.

Kerstmis is een feest voor mensen van goede wil. Ooit werd hun „Vrede op aarde” toegezongen. Die woorden behouden hun waarde, door de eeuwen heen. In dat vertrouwen wens ik u gezegende Kerstdagen toe.