Het Centraal Planbureau (CPB) toonde zich woensdag nét even wat minder pessimistisch dan De Nederlandsche Bank (DNB) een week geleden. Ging de laatste ervan uit dat de economie volgend jaar met 0,6 procent zal terugzakken, het CPB laat het vooralsnog bij een min van ‘slechts’ een half procent.

Ook al lopen daardoor de prognoses voor het begrotingstekort in 2013 licht uiteen, de gedeelde conclusie van beide instanties is helder: zonder extra maatregelen lijkt Nederland de Brusselse eis om in 2013 het begrotingstekort onder de 3 procent te hebben gebracht, niet te gaan halen.

Waar het CPB op Prinsjesdag nog rekende op een begrotingstekort van 2,7 procent, ligt door de aanhoudende malaise nu een min van 3,3 procent in het verschiet.

Hoewel premier Rutte en minister Dijsselbloem van Financiën er keer op keer op wijzen dat er pas in maart, na weer een nieuwe CPB-prognose, knopen zullen worden doorgehakt, leidt het oplopende begrotingstekort binnenskamers onmiskenbaar tot een discussie over de noodzaak van extra bezuinigingen.

CPB-directeur Teulings zwengelde die discussie donderdagmorgen aan door in Het Financieele Dagblad het kabinet te adviseren voor 2013 en 2014 geen aanvullende bezuinigingsmaatregelen te nemen, maar te vertrouwen op het aangekondigde beleid, dat in zijn ogen op langere termijn zal leiden tot hogere groei. Volgens Teulings is er behoefte aan rust en moet de burger weten waar hij aan toe is.

Dat nieuwe bezuinigingen onwenselijk zijn, staat inderdaad wel vast. Veel meer is echter de vraag of ze noodzakelijk zijn. Nederland zit wat dat betreft niet in de meest riante situatie. Nadat het in 2009 ook al ruim de begrotingsafspraken schond, plaatste de Europese Commissie ons land op het strafbankje van landen in de zogenaamde buitensporigtekortprocedure. Met nog 22 andere landen uit de 27 landen tellende EU was het dringen op dat bankje. Mede daarom besloot de Commissie om de meeste landen vanwege de hevige crisis vier jaar in plaats van de reguliere twee jaar de tijd te geven om het tekort weer op orde te krijgen.

Op die manier kreeg Nederland van Brussel tot 2013 de tijd, op straffe van een boete, om het tekort „op een geloofwaardige en houdbare manier” weer onder de 3-procentsnorm te krijgen. Volgens de jongste CPB-prognose zit Nederland daar met een tekort van 3,3 procent echter zo’n 3 miljard euro aan bezuinigingen van af.

Redding voor Rutte II lijkt er te kunnen komen via de meevaller die het kabinet recent boekte bij de veiling van het zogeheten 4G-telecomnetwerk. Door die klapper van 3,8 miljard euro (waarmee het kabinet de staatsschuld wil aflossen) in 2013 jaar in te boeken, daalt volgens de statistische regels het Nederlandse begrotings­tekort komend jaar ruimschoots tot onder de 3 procent.

Grote vraag is echter of Brussel hiermee genoegen neemt. Zeker bij landen in de buitensporigtekortprocedure kijkt de Commissie liever naar de structurele cijfers en filtert ze incidentele meevallers weg uit het tekort, zo benadrukte het CBP woensdag fijntjes.

Anderzijds bieden juist die structurele cijfers, waarmee Brussel Nederland onlangs nog complimenteerde, mogelijk soelaas. Omdat behalve Nederland ook België, Frankrijk, Slowakije, Slovenië en Cyprus komend jaar niet lijken te voldoen aan de Brusselse norm, en wellicht ook Oostenrijk en Italië niet, is het niet ondenkbaar dat Brussel landen die voldoende hervormingen hebben doorgevoerd opnieuw respijt geeft om aan de normen te voldoen.

De eigen spelregels bieden hiertoe sinds 2005 de mogelijkheid wanneer er zich „onverwachte ongunstige economische gebeurtenissen met een ernstige negatieve weerslag op de openbare financiën” voordoen. Onder meer Spanje kreeg op basis hiervan dit jaar al uitstel om zijn overheidstekort te verminderen. Tot nog toe houdt Brussel over die optie de kaken echter stijf op elkaar.