Dat zei de Amerikaanse politicoloog prof. Benjamin Barber (73) dinsdag tijdens een lezing van het Studium Generale van de Universiteit Utrecht. Barber, voormalig adviseur van ex-president Clinton, rondde recent zijn twintigste boek af. Die draagt als titel ”If mayors ruled the world” (Als burgemeesters de wereld zouden regeren).

Nationale staten kunnen de internationale problemen niet in hun eentje aan, aldus Barber. „Hoe internationaler de vraagstukken zijn, des te meer disfunctioneert de staat.” De reden daarvan is dat landen en grotere verbanden te log zijn. „Als Griekenland, en daarna mogelijk Spanje en Italië omvallen, is dat niet omdat de euro niet werkte, maar omdat de Europese Unie niet werkte.”

Ondertussen zijn steden bezig allerlei verbanden met elkaar aan te gaan. Als voorbeeld noemde de politicoloog Barcelona, die het City Protocol initieerde. Daarin zijn inmiddels 40 steden en 17 universiteiten vanuit de gehele wereld en 24 multinationals bezig om tot een beter concept van onder meer stedenbouw te komen. „Het is geen toekomstmuziek, het gebeurt dus al”, aldus Barber.

De kracht van steden en de onmacht van staten blijkt volgens Barber bij de bestrijding van de opwarming van de aarde. Terwijl de regeringsleiders in 1995 de milieuconferentie in Kopenhagen „met lange gezichten” verlieten, bleef een fors aantal burgemeesters in de Deense hoofdstad. Op uitnodiging van de eerste burger van die stad maakten zij afspraken om de CO2-uitstoot terug te brengen.

Die werden uitgevoerd in onder meer Los Angeles. In de haven van deze stad passeert 40 procent van de im- en export van de gehele VS. De haven was verantwoordelijk voor 35 procent van de vervuiling van de stad. „Dagelijks reden 12.000 trucks af en aan.”

Door samenwerking van burgemeester, raad en private ondernemingen werden er onder meer elektrische schepen ingezet en daalde de uitstoot van de haven met de helft. „Een vijfde van de totale vervuiling ging er dus af!”

Een ander voorbeeld is het stimuleren van het fietsen in steden, ook in de strijd tegen de opwarming van de aarde. „Dan moet je dus eerst veiligheid creëren, verkeersstromen scheiden. Het is klein, maar het is iets. En als meer steden dit doen, vermenigvuldigt het effect zich.”

Barber roemde de rol van de burgemeester. „Of hij nu democratisch is gekozen of is benoemd, een burgemeester heeft een aantal karaktertrekken. Zo is hij pragmatisch, geen ideoloog. Hij wil problemen oplossen, of hij nu socialist, christen of conservatief is. Hij moet het huisvuil en de sneeuw laten opruimen, anders krijgt hij problemen. Hij moet illegale kinderen onderwijs en zorg verschaffen.” Burgemeesters zijn of worden echte ”jongens van de stad”. „En ze gaan zelden naar de landelijke politiek.”

Hoogleraar duurzaamheid en maatschappelijke verandering prof. dr. Herman Wijffels was het grotendeels eens met Barber. Hij hekelde de besluiteloosheid van de Europese Unie en constateerde dat nationale staten vooral de nationale economie en eigen belangen verdedigen. Hij voorziet grote klimaatwinst door het zogeheten ”urban mining”, het scheiden van afvalstromen.

Barber plaatste in de forumdiscussie zelf een kanttekening bij zijn eigen pleidooi. Hij waarschuwde voor bedrijven die alleen maar subsidies opstrijken en geen belastingen willen betalen. „Het is voor staten al moeilijk om vat te krijgen op grote bedrijven, laat staan voor steden.”

www.benjaminbarber.org