Volgens tegenstanders „kleeft er bloed” aan de nieuwe grondwet. Vanaf het begin was het duidelijk dat de moslimbroeders de macht willen.

Volgens tegenstanders zijn de moslimbroeders geen politieke partij omdat ze geen politieke ervaring hebben. Maar zijn ze sinds de parlements- en presidentsverkiezingen wel veroordeeld tot de politiek.

Voorstanders van de nieuwe grondwet vinden dat Morsi de kans moet krijgen om zijn plannen uit te voeren. Hij is immers pas vijf maanden aan de macht.

Mubarak zat er dertig jaar en schilderde de moslimbroeders af als een gevaarlijke organisatie. Egyptenaren zijn gewend geraakt aan de jaren lange ‘indoctrinatie’. Velen vertrouwen de moslimbroeders nog steeds niet.

Veel Egyptenaren zijn bang voor een nieuw Afghanistan. Egypte is een land met grote verschillen en zou niet door één partij moeten worden geregeerd.

Tijdens de opstand van vorig jaar riep men om de val van het oude regime, nu roept men om de val van de moslimbroeders. Een spandoek in de vorm van een identiteitskaart voor het presidentieel paleis kan het niet duidelijker zeggen: ”Naam: Morsi. Beroep: Mubarak”.

De uitkomst van het referendum zal de toekomst van Egypte voor de komende tijd bepalen. Het spel is nu zeer serieus. En de spelers slijpen de messen.

Die belangrijkste spelers zijn: het leger, de islamisten, de revolutionairen, de liberalen, de christenen, de laatste aanhangers van het Mubarakregime en de ruim 40 miljoen Egyptenaren die tot geen van deze groeperingen behoren. De laatsten hebben geen stem, zij zijn de toeschouwers, omdat ze weinig meer doen dan juichen of schreeuwen.

Alle groepen spannen zich in om de toekomst van Egypte te bepalen. Wat zou er gebeuren als de islamisten winnen met deze grondwet? Als de moslimbroeders de macht in handen houden, zullen die samen met het leger de anderen (zoals de liberalen, de revolutionairen en de aanhangers van het oude regime) proberen de mond te snoeren.

Het is goed mogelijk dat de huidige golf van onrust uiteindelijk geen duidelijke winnaar oplevert. Dat zou de partijen tot matiging kunnen dwingen. De Freedom and Justice Party van de moslimbroeders zou kunnen beslissen dat het effectiever is om samen te werken met andere partijen. De liberalen en de revolutionairen zou tot het inzicht kunnen komen dat het accepteren van de uitslag van het referendum de uitkomst is van een islamistische invloed die al decennia bezig is.

Ingrijpen van het leger lijkt voorlopig geen serieuze optie. Het leger neemt een neutrale positie in zolang er aan zijn belangrijkste eisen wordt voldaan. Het ziet het liefst een verzoening tussen de rivaliserende partijen.

Verzoening tussen de strijdende partijen betekent dat er veel mitsen en maren overblijven, die kunnen leiden tot een situatie zoals in Turkije. Daar deelt een gematigde islamitische (zogenaamd seculiere) regering de macht met liberale partijen. Op die manier houdt men het leger op afstand. Dat is wel het laatste wat het leger voor ogen heeft.

Mocht er geen duidelijke overwinnaar uit dit referendum naar voren komen, dan kan dat leiden tot een verdere verslechtering van de economie en de veiligheidsituatie van Egypte. Het is dan zeker niet ondenkbaar dat het leger daar op zeker moment een eind aan zal maken. Dan is Egypte weer terug bij de militaire staatsgreep van 1952.

De toekomst van Egypte ligt in de handen van twee strijdende groepen. „De moslimbroeders zijn wakker en ruiken de revolutie. De revolutionairen zijn wakker geworden en ruiken de werkelijkheid”, kopte een Egyptische krant deze week. Die strijd lijkt nog onbeslist.