Gemeentelijke fusies waren vele jaren een belangrijk gespreksonderwerp in de regio. De provincie Zuid-Holland was een groot voorstander van herindelingen. Maar wie moest bij wie? Kleine gemeenten wilden niet worden opgeslokt door grote plaatsen. Daarom stonden bijvoorbeeld Gouda en Zoetermeer niet boven aan het verlanglijstje van veel gemeenten. Maar op het moment dat Bodegraven en Reeuwijk samengingen en ook Moordrecht, Nieuwerkerk aan den IJssel en Zevenhuizen-Moerkapelle fuseerden, bleef er voor de overige weinig meer te kiezen.

Boskoop en Rijnwoude leken in 2008 op fusie af te stevenen. Maar Boskoop vond deze twee 
gemeenten samen nog niet groot genoeg en lonkte naar Waddinxveen als derde fusiepartner. Waddinxveen en de provincie zagen dat echter niet zitten. Een samenvoeging van Boskoop en Rijnwoude met Zoeterwoude werd door die laatste gemeente geblokkeerd. Uiteindelijk schoof de provincie Alphen aan den Rijn naar voren. Dat leek goed te gaan. Inmiddels vrezen Boskoop en Rijnwoude echter dat het geen fusie wordt, maar een overname door Alphen aan den Rijn.

De Alphense coalitiepartij ChristenUnie was voorstander van samenwerking. „Maar als het zich zou voordoen, zouden we ook achter een fusie staan”, zegt fractievoorzitter Kortleven. „In Boskoop wordt veel gewerkt met tuinbouwproducten. Dat sluit goed aan op de uitbreidingen van de haven van Alphen.” Raadslid Slinger van de ChristenUnie/SGP in Boskoop, de enige partij in die gemeente die vorig jaar tegen de samenvoeging stemde, zegt echter dat Boskoop voorlopig nog wel op eigen benen kan staan. Omdat de gemeente in de toekomst niet voldoende bestuurskrachtig zou zijn, zag Slinger meer in een samenvoeging met Waddinxveen.

Ook raadslid Berkhout van de SGP/ChristenUnie in Rijnwoude, die vorig jaar tegenstemde, vindt een fusie niet nodig. „Fusies leiden tot extra kosten. Je kunt beter extra ambtenaren aannemen of gebruikmaken van de kennis van een grotere gemeente. Bovendien functioneert Rijnwoude prima. De fusie is in gang gezet omdat er wordt gedacht dat de gemeente in de toekomst in de problemen zal komen.”

Een referendum over de naam voor de nieuwe gemeente maakte de verhoudingen er dit jaar niet beter op. In absolute aantallen kreeg de naam Alphen aan den Rijn de meeste stemmen. Maar dat kwam doordat die gemeente de meeste inwoners heeft. Bij het gewogen tellen van de stemmen, kwam Rijn en Gouweland als meest gekozen naam uit de bus. Omdat de gemeenten er niet uitkwamen, heet de fusiegemeente voorlopig Alphen aan den Rijn. Na 1 januari 2014 mag de nieuwe gemeente dat veranderen. Kortleven: „Alphen aan den Rijn is een herkenbare naam. Dat is belangrijk voor contacten naar buiten toe.” Berkhout en Slinger zeggen echter dat dit duidt op een overname door Alphen. Berkhout noemt het niet naleven van de uitkomst van het referendum een „aanfluiting voor de democratie.”

Maar wat betekent de fusie inhoudelijk voor de standpunten die de partijen huldigen? Kortleven: „Wij hebben altijd gezegd dat de koopzondagen in Alphen met rust moeten worden gelaten. Er zijn er nu twaalf per jaar. Dat moeten er niet meer worden. En zolang wij in het college zitten, gebeurt dat ook niet. Maar het is een onderwerp dat weer op de agenda zal komen.” In Rijnwoude is de SGP/ChristenUnie als enige tegen koopzondagen. „Maar dat is nooit een overweging geweest om tegen een fusie met Alphen te zijn.” Dat geldt wel voor raadslid Slinger van de ChristenUnie/SGP uit Boskoop. „We kunnen de koopzondagen nu nog tegenhouden, omdat die niet passen binnen het karakter van Boskoop. Maar door de fusie met Alphen zullen de winkels waarschijnlijk wel op zondag opengaan.”

In Rijnwoude en Boskoop vormen de SGP en ChristenUnie al jaren een gezamenlijke fractie. In Alphen aan den Rijn vormde de SGP jarenlang een zelfstandige fractie en had de partij bij de verkiezingen een lijstverbinding met de toenmalige RPF/GPV. Ruim tien jaar geleden kwam het tot een breuk toen de ChristenUnie vrouwen op de kieslijst zette. De SGP verdween uit de raad van Alphen.

De lokale besturen van de ChristenUnie en de SGP moeten uitmaken of er een gezamenlijke lijst komt of dat de partijen afzonderlijk optrekken. Maar wat denken de fracties ervan? Kortleven: „Het is in elk geval goed als de christelijke stemmen binnen de christelijke partijen blijven. Daarom ben ik voorstander van een lijstverbinding tussen SGP, CDA en CU.”

Berkhout hoopt dat er op zijn minst een lijstverbinding komt. Hij wijst er wel op dat zetelaantallen minder zeggen dan inhoudelijke argumenten. Slinger gaat voor een gezamenlijke fractie van ChristenUnie en SGP. „Als de SGP een van de 39 zetels krijgt in de fusiegemeente, wordt dat voor het raadslid erg zwaar. Met een gezamenlijke fractie bereik je meer.”

Dit is het zesde deel in een serie over de gevolgen van gemeentelijke herindeling.

Raadszetels fusiegemeenten

Alphen aan den Rijn: 72.535 inwoners.

Zetelverdeling: VVD 7, CDA 5, PvdA 5, Nieuw Elan 4, D66 3, ChristenUnie 3, GroenLinks 3, SP 2, Alphen Eén 2, Beter Alphen 1.

Coalitie: VVD, CDA, PvdA, ChristenUnie.

Rijnwoude: 18.550 inwoners.

Zetelverdeling: D66 4, VVD 4, CDA 4, PvdA 3, SGP/ChristenUnie 2.

Coalitie: D66, VVD, PvdA.

Boskoop: 15.090 inwoners.

Zetelverdeling: VVD 5, CDA 5, GroenLinks 2, ChristenUnie/SGP 2, D66 2, PvdA 1.

Coalitie: VVD, CDA.

Totaalaantal zetels drie gemeenten: 64.

Aantal zetels nieuwe raad: 39.