Duitse kunsthistoricus: Kerk stoot gebouwen te snel af
BONN – Zowel de rooms-katholieke als de protestantse kerk in Duitsland ontdoet zich te gemakkelijk van kerkgebouwen uit de periode 1950 tot 1979, vindt de Duitse kunsthistoricus Martin Bredenbeck.
De kunsthistoricus deed voor zijn promotiestudie aan de universiteit van Bonn onderzoek naar kerksluitingen in de Duitse Rijnstreek. Zijn studie ”Die Zukunft von Sakralbauten im Rheinland” werd vorige week door de Körber Stiftung onderscheiden met een prijs van 3000 euro, zo berichtte de Belgische nieuwsdienst Kerknet dinsdag.
Door dalende ledentallen ziet zowel de Rooms-Katholieke Kerk als de Evangelische Kerk in Duitsland zich gedwongen om kerkgebouwen af te stoten. Zo werd in het rooms-katholieke bisdom Essen tussen 2006 en 2009 een derde van alle kerken buiten gebruik gesteld.
Alleen al in de Rijnstreek worden er 300 waardevolle kerken bedreigd, aldus Bredenbeck. De architectuur van veel van deze kerken was vernieuwend, al heeft de bevolking daar vaak geen oog voor. Door het lichtzinnig slopen van deze kerkgebouwen dreigt volgens de kunsthistoricus de architectuur van twee decennia te worden uitgewist.
Kerken uit de negentiende eeuw vonden in de jaren 1950 weinig genade. Dat resulteerde in de bouw van een hele reeks nieuwe kerken. Bredenbeck: „Vandaag de dag zijn deze kerken uit de periode na de Tweede Wereldoorlog op hun beurt bijzonder impopulair.”
De kerkgebouwen zijn belangrijk voor het aanzicht en karakter van bepaalde wijken, benadrukt de kunsthistoricus. „Met het verdwijnen van deze kerken verdwijnt er ook een stuk stedelijke architectuur en dreigt de functie van de stad teruggebracht te worden tot eten, wonen en slapen.”
Bredenbeck pleit voor een innovatief gebruik van kerkgebouwen die worden herbestemd. Hij denkt daarbij breed. „Moeten we de herbestemming van een christelijke kerk als moskee op zijn minst niet in overweging nemen?”
Ook in Nederland gaan er stemmen op om zuinig te zijn op de ”wederopbouwkerken”. In 2010 voerden Herman Wesselink en Norman Vervat van de erfgoedverenigingen Heemschut en Cuypersgenootschap in deze krant een pleidooi om naoorlogse kerken te redden van de slopershamer. De overheid doet volgens hen te weinig voor deze gebouwen.
In Nederland zijn al vele tientallen belangrijke kerken uit de wederopbouwperiode tegen de vlakte gegaan. Daarmee zijn er „grote bressen geslagen in het oeuvre van belangrijke architecten, alsmede in belangrijke stromingen”, aldus Wesselink en Vervat. „Tevens verloren vele woonwijken door de sloop van stedenbouwkundig belangwekkende kerken belangrijke oriëntatiepunten en een deel van hun identiteit.”
Zie ook:
“Grijp niet te snel naar de slopershamer”
Wees zuinig op wederopbouwkerken
