De president van de LDP wordt doorgaans automatisch de nieuwe Japanse premier. De LDP staat al een halve eeuw aan het politieke roer van Japan, maar geen enkele oppositiepartij heeft de macht van de Liberaal Democraten weten aan te tasten. Ondanks veel ontevredenheid over de LDP onder de Japanse kiezers heeft de partij nog altijd enorm veel invloed in de Japanse maatschappij. Zij bezit de meerderheid van de zetels in beide kamers. De presidentsverkiezingen van de LDP zijn daarom belangrijk voor Japan.

De president wordt niet door het volk gekozen, maar door LDP-leden. Driehonderd stemmen komen van 1,4 miljoen LDP leden over geheel Japan, 357 stemmen van LDP-wetgevers. Het is daarom gebruikelijk voor een kandidaat om zoveel mogelijk bondgenoten te maken voor de verkiezingen binnen de LDP-partijfacties. Maar de 61-jarige Koizumi leek te hebben besloten zijn imago te versterken door een gevecht aan te gaan met zijn eigen partijgenoten.

Koizumi is nooit echt geliefd geweest binnen zijn eigen partij. Hij heeft zelfs niet eens een eigen factie. Het is hoogst ongewoon dat een LDP-lid zonder factie voorzitter wordt. Maar het Japanse volk is gek op de politicus met het golvende haar en de grote beloftes voor hervormingen. Zelfs kiezers die zijn partij wantrouwen en verfoeien. Koizumi geeft hen nieuwe hoop.

Het was op de schouders van het volk dat hij in mei 2001, tijdens zijn derde poging het leiderschap van de LDP te veroveren, met grote meerderheid werd gekozen. In opiniepeilingen kreeg Koizumi steun van meer dan 80 procent van de kiezers. Zelfs na twee jaar als premier kan hij nog steeds op 60 procent rekenen. Een historisch hoge populariteit voor een Japanse premier.

Vandaar de ’oorlogsverklaring’. Het was Koizumi’s manier om zich via de media, over de hoofden van zijn minder aan de media gewaagde partijgenoten heen, rechtstreeks te profileren bij de kiezers.

Die strategie blijkt nu feilloos te hebben gewerkt. Aan de vooravond van de belangrijke presidentsverkiezingen maken zijn grootste tegenstanders, Shizuka Kamei (66), voormalig voorzitter voor de LDP-beleidsraad, en Masahiko Komura (61), voormalig minister van Buitenlandse Zaken, totaal geen kans.

De twee kandidaten zijn de afgelopen dagen zelfs al begonnen om zich minder agressief op te stellen tegen Koizumi. Ze weten uit welke hoek de wind waait en willen niet het risico lopen om verscheidene jaren buiten het machtscentrum van de LDP te komen staan. Dat is gewoonlijk het lot van verliezers in de LDP-verkiezingen.

Zelfs Kamei, die maandenlang keiharde kritiek leverde op Koizumi, klinkt nu vriendelijker en vredelievender. „Ik heb nooit gezegd dat ik mijn anti-Koizumi-houding zou volhouden”, zei hij deze week tegen verslaggevers. LDP-wetgever Fujii, een andere keiharde tegenstander van de Japanse premier, zei woensdag dat hij Koizumi zou steunen als hij herkozen werd. „Natuurlijk”, gaf hij als reden, „dit is de LDP.” Zijn plotselinge ommezwaai en zijn woorden waren duidelijk gekozen om zich te wapenen tegen een mogelijke negatieve reactie van Japanse kiezers over zijn anti-Koizumi-kreten.

Iedereen verwacht namelijk dat premier Koizumi, nadat hij herkozen is als LDP-president, volgende maand algemene verkiezingen gaat uitschrijven. Ze willen ervoor zorgen dat ze niet aan de verkeerde kant van het hek komen te staan en hun parlementaire zetel verliezen. De premier heeft zijn tegenstanders als het ware volledig in zijn macht. Zelfs voordat hij algemene verkiezingen heeft uitgeroepen. Het is een brutaal staaltje van politiek instinct en vermogen.

Nadat hij morgen volgens verwachting is herkozen als voorzitter zal Koizumi maandag grote schoonmaak houden onder zijn kabinet. Hij heeft reeds beloofd dat hij geen keuzes maakt op basis van factie, zoals gebruikelijk, maar op basis van steun voor zijn hervormingsplannen.

Hoewel hij onder het vaandel van drastische hervormingen aan de macht kwam, heeft hij nog weinig van zijn beloftes waargemaakt. Beloofde hervormingen van overheidsinstanties en het Japanse snelwegsysteem zijn niet nagekomen. De Japanse aandelenmarkt is weliswaar op het hoogste punt in anderhalf jaar, grote bedrijven verdienen weer veel geld, en BNP-cijfers stijgen bijna maandelijks, maar regionaal zit de Japanse economie nog steeds in de puree. Investeren blijft onaantrekkelijk. Banken hebben nog altijd te veel oninbare leningen. Veel kleine en middelgrote bedrijven balanceren op het randje van faillissement. De werkloosheid staat officieel op 5,3 procent, maar analisten schatten het op minstens tweemaal zo hoog.

De grootste aandacht in de kabinetstoelendans gaat dan ook naar minister van Financiën Shiokawa en minister voor Economisch en Fiscaal Beleid Takenaka. Shiokawa is ernstig ziek en is bovendien nauwelijks hervormingsgezind. Takenaka daarentegen wordt gezien als het hart in Koizumi’s plannen voor financiële hervormingen. Maandag zal blijken of de Japanse premier eindelijk zijn beloftes kan gaan waarmaken.