Derde Srebrenica–proces komt op stoom
Voor het Joegoslavië–Tribunbaal in Den Haag lijkt het derde proces waarin de massaslachting bij Srebrenica op meer dan 7000 moslimmannen en jongens centraal staat eindelijk behoorlijk op gang te zijn gekomen. Vrijdag kwam ’kroongetuige’ Momir Nikolic opdraven om tegen zijn voormalige commandant Vidoje Blagojevic en medeverdachte Dragan Jokic te getuigen.
De nu 48–jarige Nikolic bekende in mei gedeeltelijk schuld als onderdeel van een overeenkomst met de aanklagers van het VN–hof. In ruil voor een schuldbekentenis lieten die de zwaarste aanklacht van genocide (volkenmoord) na de val van Srebrenica tegen Nikolic vallen. De getuige kan als wezenlijk onderdeel van de machinerie rond de grootste massaslachting in het Europa van na de Tweede Wereldoorlog de rechters van het tribunaal een kijkje achter de schermen gunnen.
De voormalige chef inlichtingen en veiligheid van de Bratunac Brigade kan volgens de aanklagers een boekje opendoen over zijn voormalige brigadecommandant kolonel Blagojevic. De aanklagers hebben Blagojevic medeplichtigheid aan genocide ten laste gelegd voor zijn rol in juli 1995 na de val van de ’beveiligde enclave’. Ook zou de kolonel zich als commandant en individu schuldig hebben gemaakt aan misdaden tegen menselijkheid en oorlogsmisdaden. Als commandant droeg de officier de verantwoordelijkheid voor het welzijn van alle gevangenen in het operatiegebied van de brigade.
Aan de hand van de vragen van aanklager Peter McCloskey gaf Nikolic vrijdag onder meer een uiteenzetting van de commandostructuur van de Bosnisch–Servische strijdkrachten in het gebied. Ook getuigde hij over beruchte figuren rond de massaslachting die hij had gezien in het gebied. Hij beschreef daarbij verscheidene gebeurtenissen en ontwikkelingen voor, tijdens en onmiddellijk na de val van Srebrenica.
Zo was het tegenhouden van konvooien naar de belegerde enclave niet het werk van losgeslagen individuen of kleine groepjes militairen maar kwam het bevel daarvoor uit de allerhoogste militaire kringen. Het afknijpen van de Nederlandse blauwhelmen van Dutchbat die Srebrenica moesten beschermen werd ons opgedragen, verklaarde Nikolic.
„Wij hadden de taak bepaalde konvooien tegen te houden. Dutchbat mocht niet voldoende brandstof en eerste levensbehoeften ontvangen om behoorlijk te kunnen functioneren", verklaarde de voormalige officier, die uit hoofde van zijn functie onder meer verantwoordelijk was voor de bewaking van strategische punten in het operatiegebied tussen Bratunac en Potocari ten noorden van Srebrenica.
Niet alleen de Nederlandse blauwhelmen kwamen in de problemen door gebrekkige bevoorrading, onder de moslims was de situatie nog nijpender door de blokkades. Al in de zomer van 1994 was de Bosnisch–Servische strategie in het gebied er op gericht zo veel mogelijk ellende te veroorzaken in Srebrenica om zo de moslims uit zichzelf te laten vertrekken, aldus Nikolic.
De getuigenis van de Bosnische Serviër moest vrijdag geregeld worden onderbroken op last van de verdediging. De raadsman waarmee Blagojevic vooralsnog tegen wil en dank zit opgescheept, Michael Karnavas, bewees al eerder mee te kunnen werken in een Amerikaanse rechtbanksoap en ging vrijdag op dezelfde toer verder. Veelvuldig interrumpeerde hij de ondervraging van de getuige met de woorden „leidende vraag" en „wat is de relevantie?".
Ruzie begint meer en meer de boventoon te voeren in dit Srebrenica–proces. Aanklager McClosky verzuchtte vrijdag na de zoveelste interruptie door Karnavas „ik zie geen jury". Zijn landgenoot reageerde als een gebeten hond. „Dit is theater en hij gedraagt zich als een koningin van het drama", aldus de jurist.
Ook aan de maandenlange onenigheid tussen de gedaagde Blagojevic en zijn raadslieden lijkt geen einde gekomen. De verdachte probeert al lange tijd van zijn Amerikaanse advocaat Karnavas af te komen omdat hij hem naar eigen zeggen niet vertrouwt. De Kamer van Beroep van het tribunaal bepaalde deze week echter dat Blagojevic hem niet mag ontslaan om een nieuwe aan te stellen, zo werd vrijdagochtend bekend.