Dat bleek donderdagavond na een voor de VVD lange en pijnlijke dag. In het Kamerdebat woensdag waren de gevolgen van het inkomensafhankelijk maken van de zorgpremie duidelijk geworden. VVD-leider Mark Rutte slaagde er niet in de achterban tot rust te brengen. Op de website van de VVD stonden donderdagavond al ruim 7000 woedende reacties en op het partijbureau hadden al 200 van de ruim 38.000 leden opgezegd.

Ook de jonge liberalen van de JOVD en het wetenschappelijk bureau van de liberalen verzetten zich tegen de overgang naar een inkomensafhankelijke premie. Voorzitter Gert-Jan Oplaat van VVD-Overijssel riep Rutte op de maatregel aan te passen.

Ook de liberale Kamerleden, die maandag zelf met het regeerakkoord instemden, schrokken van de commotie in de achterban. Nadat Halbe Zijlstra als nieuwe fractievoorzitter was gekozen, ontspon zich in de fractie een urenlang heftig en emotioneel debat.

Na afloop gaf Zijlstra toe dat er „heel veel punten” in het regeerakkoord staan die de VVD pijn doen, maar dat het totaalpakket goed is. Hij zei verder dat er in de uitwerking gekeken moet worden naar maatwerk en dat „gekke uitschieters” voorkomen moeten worden. In berekeningen gaan sommige gezinnen ongeveer 480 euro per maand extra betalen.

Eerder op de dag had PvdA-onderhandelaar Jeroen Dijsselbloem, nu beoogd minister van Financiën, ook al gewezen op het belang van maatwerk in de uitwerking van de plannen. VVD-onderhandelaar Stef Blok, beoogd minister voor Wonen en Rijksdienst, zei dat er geen sprake kan zijn van heronderhandelen van het akkoord.

Ook Zijlstra sprak daar niet over, hij en zijn fractie houden vast aan het akkoord met de PvdA. „Wij gaan natuurlijk met opgeheven hoofd naar onze leden en stemmers om uit te leggen waarom we het regeerakkoord in z’n totaliteit een goed akkoord vinden.” Sommige VVD’ers willen dat een extra partijcongres zich uitspreekt over het regeerakkoord, net zoals bij de PvdA, maar binnen de VVD-statuten is dat het voorrecht van de fractie.

Rutte ontving als formateur donderdag een aantal beoogd ministers. Lodewijk Asscher (PvdA) was de eerste, als beoogd vicepremier en minister van Sociale Zaken. Hij zei dat de boosheid over de zorgpremie, een „voorbode van meer onrust” is. „Dit is nog licht geritsel vergeleken bij wat er op ons afkomt.”