Liveblog debat kabinetsformatie: Rutte benoemd tot formateur

19.45 uur: Liveblog afgesloten – De redactie sluit dit liveblog.

19.40 uur: Chronologie kabinetsformatie – Lees hier een chronologie van de gebeurtenissen sinds de verkiezingen.

19.25 uur: Rutte kan verder – Eindelijk stemt de Kamer dan over de tijdens het debat ingediende moties. De belangrijkste is de motie van VVD en PvdA waarin Rutte wordt aangewezen als formateur. Die wordt aangenomen, met de stemmen van PVV, SP en PvdD tegen. Rutte kan nu daadwerkelijk zijn kabinet gaan samenstellen. Van Miltenburg geeft tenslotte aan dat zij koningin Beatrix zal informeren over het verloop en de conclusies van het debat.

19.00 uur: Einde debat – Kamervoorzitter Van Miltenburg sluit het debat (stemming volgt over tien minuten) dat als een „kort procedureel debat” was bedoeld, maar desondanks vanaf vanmorgen 10.00 uur tot dit moment duurde. Zij dankt in het bijzonder de beide informateurs. „Bijzonder is dat de heer Bos dit werk onbezoldigd, in een periode van onbetaald verlof, heeft willen doen. Misschien dat ook dát heeft bijgedragen aan de snelheid van de formatie”, grapt zij.

18.50 uur: Slingers opbergen – Volgens Slob moeten nu de handen uit de mouwen en kunnen „de slingers” (van het feestje dat de formatie geslaagd is) de kast in. Hij dient een motie in die vraagt te laten onderzoeken wat de gevolgen zijn van alle maatregelen die de financiële positie van studenten verslechteren.

18.45 uur: Nogmaals de zorgpremie – Pechtold vat nog maar eens samen wat het debat heeft opgeleverd. Voor hem is belangrijk dat nu gebleken is dat de operatie richting de inkomensafhankelijke zorgpremie niet („maar dan ook helemaal niets”) bijdraagt aan het terugdringen van het begrotingstekort of aan het beheersen van de zorgkosten. „In tegendeel. Mensen zullen misschien zo redeneren: als ik dan toch zoveel premie moet betalen, ga ik ook maar proberen er flink van te profiteren.”

18.20 uur: Beëdiging – Wilders wil een Kamerdebat kunnen houden over openbare beëdiging van het kabinet vóórdat die beëdiging daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Rutte denkt dat dat lastig wordt –aangezien hij al maandag a.s. met hare majesteit op het bordes zou willen staan– en vraagt de Kamer om vertrouwen dat hij de zaak goed zal regelen. Rutte zegt toe zijn verslag als formateur zaterdagavond aan de Kamer te sturen. De Kamer kan dan bepalen of het punt van de beëdiging door Rutte bevredigend is opgelost. Wilders stemt daarmee in.

18.15 uur: Geld in onderwijs – Na een zeer uitvoerige discussie tussen Bos en Pechtold over de vraag of de nieuwe coalitie nu wel of niet extra geld in het onderwijs investeert, sluit de voorzitter de eerste termijn van het debat. De Kamer mag nu nog eenmaal het woord voeren.

17.55 uur: Banen in zorg – Beide onderhandelaars wisten dat hun ingrepen in de zorg zouden leiden (althans volgens de berekeningen van het CPB) tot een verlies van 130.000 banen in de gezondheidszorg, erkent informateur Bos (PvdA) op vragen van CDA-leider Buma. Bos heeft inmiddels, in het Kamerdebat, het stokje overgenomen van collega-informateur Kamp (VVD).

17.30 uur: Rijksdienst – Kamp geeft aan dat de informateurs inschatten dat als er inderdaad beleid wordt ingezet tot vermindering van het aantal gemeenten, er de komende vier jaar in Nederland zo’n 75 zelfstandige gemeenten zullen verdwijnen. „Iedereen, elke partij, wil een kleinere, efficiëntere overheid.”

17.20 uur: Zorgpremie – De overgang naar een inkomensafhankelijke zorgpremie „pakt vooral gunstig uit voor de middeninkomens; voor de hoge inkomens is het ongunstig”, aldus informateur Kamp. Hij citeerde daarbij uit de doorrekening van de plannen van VVD en PvdA door het Centraal Planbureau (CPB).

De oppositiepartijen CDA, D66, PVV en de SP zijn - om verschillende redenen - fel tegen het plan van VVD en PvdA om de zorgpremies inkomensafhankelijk te maken. Volgens sommige berekeningen zou dat leiden tot extra zorgkosten voor burgers die kunnen oplopen tot honderden euro’s per maand.

17.18 uur: Eerste Kamer – Van geen enkel onderdeel van het regeerakkoord is bezien of daarvoor wel een meerderheid in de Eerste Kamer zal zijn. „Eerst moesten VVD en PvdA het samen eens zien te worden”, aldus informateur Kamp tegen Buma (CDA) en Pechtold (D66). Buma wijst er echter op dat het beoogde kabinet een minderheidspositie heeft in de Senaat. Kamp wijst er op dat het kabinet in de Tweede Kamer zal zoeken naar zo breed mogelijke steun, waardoor het ook mag hopen op draagvlak voor de voorstellen in de Eerste Kamer.

17.15 uur: Bordes – De kans is groot dat het kabinet van VVD en PvdA maandag op het bordes staat. Bij partijen in de Tweede Kamer leeft vooralsnog weinig behoefte om volgende week nog eerst een debat te voeren met VVD-leider Mark Rutte in zijn rol als formateur.

Naar verwachting wijst de Kamer Rutte woensdagavond aan als formateur zodat hij donderdag en vrijdag alle negentien kandidaten voor de ministerschappen en staatssecretariaten kan ontvangen. Een beëdiging wordt voorafgegaan door een zogeheten constituerend beraad van het nieuwe kabinet, een soort oprichtingsvergadering.

Bij een beëdiging op maandag kan volgende week donderdag een debat plaatsvinden over de regeringsverklaring van het nieuwe kabinet. Tussendoor staat voor Rutte nog een werkbezoek aan Turkije gepland.

17.10 uur: Regels – De nieuwe procedure voor de kabinetsformatie is tot nu toe prima verlopen, vindt informateur Kamp. Hij heeft geen regels gemist; ook wil hij geen regels gewijzigd hebben.

15.56 uur: Geschorst – Het debat met de informateurs Bos en Kamp wordt geschorst tot 17.00 uur, zodat zij gelegenheid hebben de antwoorden op de aan hen gestelde vragen voor te bereiden. De Kamer debatteert intussen verder over een ander onderwerp.

15.55 uur: Rommelig – Krol vindt trouwens dat er sprake is van een „rommelige, onheldere procedure.” Volgens hem zou er woendag worden gesproken over het eindverslag van de informateurs Kamp en Bos, maar gaat het debat „alleen maar over het regeerakkoord.” Krol wijt dat aan de nieuwe procedure rond kabinetsformaties. Bij toekomstige formaties zou er weer een „toezichthouder van buiten” moeten komen, meent hij.

15.50 uur: AOW-leeftijd – Krol, voorzitter van de tweekoppige fractie 50Plus, vraagt zich af hoe betrouwbaar de overheid is, nu de AOW-leeftijd plotseling opnieuw wordt verhoogd. Onbetrouwbaar vindt hij tevens dat de hypotheekrenteaftrek voor bestaande gevallen ook wordt aangepakt.

15.45 uur: Ontwikkelingssamenwerking – PvdD-leider Thieme hekelt de grote bezuiniging op Ontwikkelingssamenwerking en de verbreding van snelweg A27 door natuurgebied Amelisweerd. Voort is ze van mening „dat er een einde moet komen aan de bio-industrie.”

15.38 uur: Uitsluiten – Van der Staaij zegt zich „ernstige zorgen te maken over het behoud van belangrijke christelijke waarden en normen.” Hij verwees naar de „ferm uitgesproken onwil om ongeboren kinderen beter te beschermen.” Verder „wordt de positie van de zondag ondergraven en de gewetensbezwaarde trouwambtenaar doelbewust uitgesloten.” Ook hekelde hij het „knagen aan de vrijheid voor het christelijk onderwijs, waaronder het benoemingsbeleid en de lesinhoud.”

De vraag rijst bij hem „hoe dit nieuw te vormen kabinet bruggen wil slaan naar de diepgewortelde christelijke levensovertuiging.” Heeft het nieuwe kabinet „ook een antenne voor de christelijke bevolkingsgroep”, vroeg hij zich af. „Wij zijn benieuwd of we daar nog wat van gaan merken.”

15.35 uur: Hervormingsdag – SGP-leider Van der Staaij verwijst in zijn bijdrage uitvoering naar de datum van vandaag, Hervormingsdag, en trekt als conclusie dat de belangrijkste brug die ooit geslagen is, die tussen God en mensen is, namelijk door Gods Zoon, Jezus Christus.

15.20 uur: Kwartetten – CU-fractievoorzitter Slob is nog niet zo onder de indruk van het systeem van “positief uitruilen” van deze kabinetsformatie, en vergelijkt deze aanpak met een potje kwartetten. Hij geeft Rutte ook een advies voor zijn regeringsverklaring: „Kom met visie! Je kunt veel van burgers in dit land vragen, als je ze tenminste meeneemt in een samenbindend verhaal.”

15.05 uur: Benoemingen – D66-voorman Pechtold beperkt zich, meer dan vorige sprekers, tot het eigenlijke thema van het debat: het proces van de formatie. Zo wil hij van de onderhandelaars en informateurs weten of er, behalve het schriftelijke regeerakkoord, nog andere afspraken zijn gemaakt, al dan niet op schrift gesteld, bijvoorbeeld over benoemingen op belangrijke maatschappelijke posten. Wat het opschalen van provincies betreft, wil Pechtold weten of dat nu echt gaat gebeuren. „Het vorige kabinet wilde ook opschalen, maar er gebeurde niets. Nog erger dan niet opschalen, is het voortdurend aankondigen maar niet doen.”

14.55 uur: Banen – Volgens CDA-leider Buma ligt er een akkoord dat „structureel níet tot meer banen leidt en gezinnen hard aanpakt.”

14.45 uur: Kaalslag – SP-leider Roemer spreekt in zijn termijn van „een ongekende kaalslag met vreselijke gevolgen”, als hij het regeerakkoord moet typeren. „Het lijkt erop dat de linkerflank van de PvdA campagne mocht voeren, en dat de rechterflank nu mag regeren”, aldus Roemer. „Bij Paars I zei Bolkestein: de PvdA levert de premier, wij het beleid. Bij dit kabinet levert de VVD beiden.”

14.30 uur: Henk en Ingrid – Het debat is inmiddels weer een kwartiertje aan de gang. Het woord is aan PVV-leider Wilders. En ja hoor, natuurlijk, Henk en Ingrid betreden weer het toneel. „Stop twee mannen in een kamertje aan het Binnenhof, geef ze de opdracht Henk en Ingrid zo veel mogelijk uit te knijpen, en ze worden enorm creatief.” VVD en PvdA hebben, vindt Wilders, „frontaal de aanval geopend op de Nederlandse middenklasse.”

13.37 uur: Geschorst – Kamervoorzitter Van Miltenburg schorst, nadat Samsom is uitgesproken, de vergadering voor een lunchpauze. Kwart over twee wordt het debat voortgezet.

13.25 uur: Kunduz – De PvdA steunt de politietrainingsmissie in het Noord-Afghaanse Kunduz nu voor 100 procent, zegt PvdA-leider. „Ook al betwisten wij de zinnigheid van de missie toen die begon, halverwege stoppen is nog ongelukkiger”, aldus de voorman van de sociaaldemocraten. „We willen het nu graag zo goed mogelijk afmaken.”

13.00 uur: Grimmig – Het Kamerdebat is nu bijna drie uur aan de gang. Van alle sprekers is pas de tweede aan het woord. Dat betekent echter niet dat het nog tot vanavond laat gaat duren. Want dat de eerste twee sprekers, Rutte en Samsom, continue geïnterrumpeerd zouden worden, lag in de lijn der verwachting. Wat al met al wel opvalt, de grimmige toon van het debat. Met name Roemer en Pechtold vallen PvdA-leider Samsom fel aan op de door hem gemaakte keuzes. Samsom bijt even fel van zich af. „Het lijkt er veel op dat de heer Pechtold nu al gniffelend vaststelt dat er straks voor bepaalde plannen geen meerderheid bestaat.”

12.30 uur: Onderwijs – Pechtold (D66) en Roemer (SP) vallen Samsom aan op het onderwijsbeleid. Samsom vindt dat de nieuwe coalitie investeert in het onderwijs. Pechtold betwist dit, en komt via een eigen rekensom op “eerder geld onttrekken aan het onderwijs.” Zo ziet Roemer het ook. „U pakt studenten grotendeels hun reiskostenvergoeding af. Wilt u dan dat ze allemaal op kamers gaan, zodat de woningnood onder studenten in grote steden nóg groter wordt?”

12.20 uur: „ Nieuwe toptarief niet langer voor hoogste inkomens” Volgens SGP-Kamerlid Dijkgraaf ligt de hoogste marginale belastingdruk straks niet meer bij de topinkomens, maar bij de inkomens tussen de 56.000 en de 68.000 euro. De SGP legde de berekeningen woensdag voor aan VVD-leider Rutte tijdens het debat over de kabinetsformatie. Rutte, die de cijfers bevestigde, vindt echter de gemiddelde koopkrachteffecten van het pakket acceptabel.

12.10: Ontwikkelingssamenwerking – Het valt Van der Staaij (SGP) op dat de bezuinigingen op ontwikkelingshulp pijn doen bij de PvdA, terwijl de partij tegelijkertijd zegt ermee te kunnen leven. „Een PvdA-bewindspersoon moet het doen met fors minder geld en kan niet toveren”, aldus Van der Staaij. „Net als u geloof ik niet in toveren. De toekomstige minister kan wel hard werken en compromissen sluiten. Er blijft nog genoeg over om de allerarmsten te helpen, maar de bezuiniging doet pijn”, aldus Samsom.

Ook CU-leider Slob keerde zich tegen Samsom. „Ik kan alleen maar concluderen dat, waar wij beiden voorheen schouder aan schouder streden tegen de bezuinigingen op OS door Rutte I, u nu instemt met een nog veel grotere bezuiniging dan die van het vorige kabinet.”

D66-leider Pechtold doet er nog een forse schep bovenop. „De Catshuispartijen wilden 750 miljoen bezuinigen op OS. U bezuinigt 1,3 miljard! U spreekt steeds over “mannen die elkaar iets gunnen”. Maar dat is toch geen taal als we spreken over de allerarmsten van de wereld?”

12.05: Zorgpremie – Na Rutte probeert nu ook Samsom de gemoederen rond de inkomensafhankelijke zorgpremie en de financiële consequenties daarvan voor modale gezinnen tot bedaren te brengen. „Een bouwvakker met een vrouw en twee kinderen gaat er in onze berekeningen tot een inkomen van 51.000 euro op vooruit door de inkomensafhankelijke zorgpremie”, stelt hij. Buma (CDA) reageert dat het allemaal weer anders kan liggen als het schoolgaande kinderen betreft, omdat het kabinet een eind maakt aan het gratis verstrekken van schoolboeken. Het CDA gaat het kabinet vragen de financiële consequenties van de inkomensafhankelijke premie nader te laten doorrekenen door het NIBUD, kondigde Buma aan.

11.50 uur: Openbare beëdiging – Rutte lijkt geen trek te hebben in openbare beëdiging van het kabinet. Hij vraagt vertrouwen van het parlement dat hij in deze kwestie alle aspecten evenwichtig mee zal wegen. In het debat over de regeringsverklaring wil hij over zijn handelswijze verantwoording af te leggen.

Na bijna twee uur debatteren, krijgt eindelijk de tweede spreker het woord: PvdA-leider Samsom.

11.40 uur: Christelijke bevolkingsgroep – SGP-leider Van der Staaij wil van de VVD-leider weten of het slaan van bruggen ook betrekking heeft op de orthodox-christelijke bevolkingsgroep. Van der Staaij heeft de indruk dat in die richting bepaald geen bruggen worden geslagen, gezien de uitlatingen in het regeerakkoord over gewetensbezwaarde trouwambtenaren, de benoemingsvrijheid van christelijke scholen, en dergelijke. Volgens Rutte wil de nieuwe coalitie naar alle burgers bruggen slaan.

11.30 uur: Positie Senaat – D66-leider Pechtold zet onderhandelaar Rutte het mes op de keel door hem te vragen of hij zijn plannen ten aanzien van de zorgpremies zo snel mogelijk, wellicht nog voor het constituerend beraad van het kabinet, wil aanpassen. Dat zou zeer verstandig zijn, meent Pechtold, „want dit debat laat zien dat hiervoor onvoldoende steun bestaat in de Eerste Kamer.” Rutte geeft echter geen krimp. „Hierover kan ik heel duidelijk zijn: dat gaan we niet doen.” In een latere fase wil hij graag open debatten voeren met het parlement, maar hij gaat niet bij voorbaat aan het met de PvdA gesloten akkoord schaven.

11.20 uur: Kleine gemeenten – SGP-leider Van der Staaij ziet niets in de schaalvergrotingsplannen van de nieuwe coalitie. „Ik kom weleens in de gemeente Renswoude. Daar vertelt men dat men voortdurend te horen krijgt: “Ja, nu redden jullie het nog op deze schaal; maar over vijf jaar praat je wel anders.” Toch redden ze het vijf jaar later nog steeds. En weer zegt men: “Nou, wacht maar eens tot over vijf jaar.”” Rutte maakt zich er met een grapje vanaf: „Ja, meneer Van der Staaij. In gemeenten waar de meerderheid van de raad uit SGP of VVD bestaat, dáár gaat het allemaal wel goed. Maar in de meeste gemeenten hebben we nu eenmaal met méér partijen te maken.”

11.05 uur: Banenmotor – „Als we uit de crisis komen, kan de banenmotor volop draaien”, zegt VVD-leider Rutte. Hij erkent dat er op korte termijn banen zullen verdwijnen bij de overheid, maar stelt dat dit niet het geval is voor de markt. Hij ziet op termijn een structureel overschot op de begroting ontstaan, waardoor lastenverlichtingen kunnen worden doorgevoerd en de economie kan worden gestimuleerd. „Dat leidt tot extra banen.”

11.00 uur: Tussenstandje – Na drie kwartier debatteren is duidelijk dat de wens van D66 en GroenLinks om het vandaag bij een kort, procedureel debat te houden, niet gehonoreerd gaat worden. Bijna alle fracties gaan inhoudelijk uitvoerig in op het regeerakkoord. Waarschijnlijk bevalt dit Rutte en Samsom uitstekend. Dit debat geeft hun immers een uitgelegen kans om tegenover heel kijkend Nederland alle klachten en kritiek uit de media, de Telegraaf voorop, zo goed mogelijk te weerleggen.

10.55 uur: Immigratie – Volgens Wilders is Rutte net een “Cohennetje”, omdat hij samen met de PvdA een kinderpardon wil. Rutte wijst erop dat de nieuwe coalitie wel degelijk „een streng immigratiebeleid voorstaat.”

10.48 uur: Sneertje naar Wiegel – Rutte verdedigt zich tegen partijgenoot Wiegel en deelt een klein sneertje uit: „Als we naar de heer Wiegel geluisterd hadden, hadden we een kabinet van VVD en SP gehad. Dan was het pas echt mis gegaan.”

10.45 uur: Roemer – SP-leider Roemer complimenteert de onderhandelaars met het feit dat zij de zorgpremie inkomensafhankelijk maken. Maar, zegt, hij, dan moet je het wel goed doen. „U hebt blijkbaar een idee geleend van de SP. Maar dan moet u het wel goed overnemen. Het is net als met schilderijgen: een replica werkt niet. Als je 60.000 verdient lever je evenveel in als wanneer je een miljoen verdient. Dat kan toch niet?”

10.35 uur: Rutte wijst op totaal – VVD-leider Rutte ontkent een al te sterke nivellering. „De minima gaan er 0,2 procent in koopkracht op vooruit!”, stelt de premier. „En mensen boven 3 keer modaal gaan er 0,6 procent op achteruit.”

10.25 uur: Aanval Wilders – PVV-leider Wilders lanceert al in de eerste paar minuten een felle aanval op VVD-leider Rutte. Die heeft de zaak geflest en zijn kiezers bedrogen, vindt Wilders. „Ik ben daar boos over. Mensen hebben op u gestemd omdat u ze beloofde dat er geen nivellering zou plaatsvinden. Dat gebeurt wel. U moet daar excuses voor aanbieden. Nú!”

10.20 uur: Verdediging Samsom – Ook PvdA-leider Samsom verweert zich, vlak voor het debat, tegen de beschuldiging dat middeninkomens er, door de nieuwe systematiek in de zorg, zeer fors op achteruit gaan: „Berekeningen die ik tot nu toe heb gezien, kloppen niet. Alleenverdieners gaan er pas op achteruit bij een jaarinkomen vanaf 51.000 euro. Voor tweeverdieners worden de zorgkosten duurder als ze samen 71.000 of meer verdienen”, aldus Samsom.

10.19 uur: „ Rutte sliep” – Volgens CDA-leider Van Haersma Buma heeft VVD-onderhandelaar Rutte tijdens de kabinetsformatie zitten slapen. „Hij pakt geld weg bij zijn eigen achterban, en laat Samsom datzelfde geld uitdelen aan zijn achterban. Dat kan nooit zijn bedoeling zijn geweest.”

10.15 uur: Start debat – Rutte komt de vergaderzaal van de Tweede Kamer in. Gevraagd naar de uitspraak van zijn partijgenoot Wiegel („Dit kabinet lijkt meer te nivelleren dan het kabinet-Den Uyl!”), relativeert Rutte. „Feit is dat de hogere inkomens in ons akkoord meer gaan bijdragen. Dat is onze concessie aan de PvdA. Maar alle kritiek die ik nu hoor, houdt geen rekening met andere factoren, met het totaalplaatje. Dat ziet er heel anders uit. Dat ga ik nu uitleggen in het debat.”

9.00 uur: Waar gaat het debat over? – Wáár moet het debat precies over gaan? Daarover zijn de deelnemers het onderling lang niet eens. Volgens D66 en GL moet het een beperkt, procedureel debat zijn. Even de formateur aanwijzen, vindt D66-Kamerlid Pechtold. De rest komt later wel. Andere fracties denken daar echter heel anders over. Zoals de SP. Die wil het debat aangrijpen om alvast flink te ageren tegen tal van maatregelen van de nieuwe coalitie, zoals de veranderingen in het zorgstelsel. De grote vraag is of de Kamervoorzitter, Van Miltenburg, dat toestaat. Hoewel? Zij is natuurlijk weer afhankelijk van wat de meerderheid van het parlement wil. En als die meerderheid nu al een debat wil dat als twee druppels water lijkt op een debat over de regeringsverklaring, dan gebeurt dat. Zo simpel is het.

Liveblog debat kabinetsformatie: Rutte benoemd tot formateur

Politiek

RD.nl in uw mailbox?