Voor Jeff Fountain is er geen twijfel mogelijk: de verklaring van Schuman op 9 mei 1950 is het „draaipunt” in de naoorlogse geschiedenis. „Het echte verhaal daarachter zijn de christelijke beginselen van Schuman.”

Fountain –een Nieuw-Zeelander die door zijn huwelijk al 37 jaar in Nederland woont– schreef in 2010 een boekje hierover in zijn moedertaal. „Door de aswolk uit IJsland zat ik twee weken vast in Australië. Toen heb ik dit opgeschreven.”

Later wilde hij het ook in het Nederlands publiceren. „Want mijn jongens horen op school wel over economische integratie, maar niet over de bevlogenheid van Schuman.”

Fountain, die leidinggeeft aan het Schuman Centrum voor Europese Studies, presenteerde zijn boekje ”Diep geworteld” gisteren in Den Haag. Voorzitter Evert-Jan Ouweneel noemde het een „prestatie” dat Europa al meer dan zestig jaar geen oorlog heeft gehad. „De zeventiende eeuw had niet meer dan drie jaar waarin niet werd gevochten. De huidige vrede is onder meer te danken aan het feit dat niemand nog zelfstandig wapens kan maken.”

De verklaring in 1950 is niet alleen heel praktisch –de christelijke motivatie komt er niet in voor– maar was door zijn bescheiden lengte geschikt om bij de boekpresentatie voor te lezen. Dat duurde drie minuten. Zo klonken opnieuw de woorden over het „materieel onmogelijk maken” van oorlog tussen Frankrijk en Duitsland, de „Europese volkerengemeenschap” die hierdoor ontstond, die de „bloedige tegenstellingen” moest overwinnen.

Volgens dr. Margriet Krijtenburg, die onlangs op Schuman is gepromoveerd, is de Europese integratie „geen katholiek of christelijk project. Maar ze is wel gebaseerd op de christelijke levensbeschouwing. Schuman was een vroom katholiek.”

De politiek van „kleine stapjes” van Schuman blijft actueel. „Volgens Schuman kan onnodig opgelegde eenwording alles in gevaar brengen.”

Volgens dr. Sander Luitwieler, onderzoeker van de European Political Christian Foundation (waarbinnen ChristenUnie en SGP participeren) ligt de kern van Schumans visie in zijn term ”gemeenschap van volkeren”. „Daarin zit het element van verbondenheid, maar ook van meervoud en verscheidenheid. Momenteel wordt heel veel integratie doorgedrukt.”

Prof. James Kennedy beaamde dat de verklaring van Schuman het „startschot” voor de Europese integratie was. „Maar die morele en geestelijke weg is niet gevolgd. In 1957 werd de Europese Economische Gemeenschap opgericht. Sindsdien domineert de economische benadering.”

Ook CU-Kamerlid Segers betreurde de macht van het geld in het Europese beleid van vandaag. „In 1950 speelden hogere waarden, zoals gerechtigheid en vrede.”

Ds. Wim Rietkerk, leider van l’Abri Nederland, vergeleek de EU met het beeld van Zadkine in Rotterdam; de man zonder hart. „Europa dreigt zijn hart te verliezen. In plaats van ”Diep geworteld” hadden we dit boek ook ”Ontworteld” kunnen noemen.”