Dat zei voorzitter M. Zonnevylle van de Vereniging van Beheerders van Monumentale Kerkgebouwen in Nederland (VBMK) vrijdagmorgen in Rotterdam in zijn jaarrede. Hij verwees daarbij naar het besluit van het Haagse gemeentebestuur om kerkgebouwen niet langer als stembureau te gebruiken, met als argument de scheiding van kerk en staat. Zonnevylle begrijpt dat besluit niet. „Ik heb mij op geen enkele wijze ‘beklemd’ gevoeld, toen ik mijn stem uitbracht in het verenigingsgebouw Irene van de gereformeerde gemeente in Leiderdorp. Waarom zo benepen?”

De zorg over het voortbestaan van monumentale kerken begint langzaamaan te leven bij gemeente- en provinciebesturen, constateert Zonnevylle. „Velen van hen beginnen zich nu, ook aangesproken door hun burgers, zorgen over ‘hun’ kerkgebouwen te maken. Maar het blijft voor hen een weerbarstig probleem.”

Beheerders van kerkgebouwen moeten bij de overheid op het vinkentouw blijven zitten, vindt Zonnevylle. „Laten we allemaal op lokaal niveau in deze tijden de gemeentebestuurders blijven opzoeken.”

Ook op provinciaal niveau is dat gesprek nodig. „Bijvoorbeeld de provincie Zuid-Holland is beleid aan het ontwikkelen rond de herbestemming van kerken. Maar er zijn ook provincies waar het ‘stil’ is”, zo zei de VBMK-voorzitter.

Het gesprek met de overheid is ook belangrijk omdat het beperkt beschikbare geld niet alleen naar de grote monumenten, de „kanjers”, moet gaan. Zonnevylle vindt dat de overheid met geld over de brug zou moeten komen. „Soms heb ik het gevoel dat het hebben van een moment ”eigen schuld, dikke bult” betekent. Er lijkt soms bijna een boete te staan op het hebben en gebruiken van een monument. Waarom kunnen sommige boetes wel snel afgeschaft en is er niet meer aandacht voor onze monumenten.”

De VBMK hield haar jaarthemadag in de Laurenskerk van Rotterdam. Thema van de dag was ”De kerk als kunsthal”. Het komt steeds vaker voor dat kerken (mede) gebruikt worden als (tijdelijke) expositieruimte.

Het exposeren van kunstobjecten in oude kerken is niet eenvoudig, benadrukten verschillende sprekers tijdens de dag. Waardevolle kunst vraagt bijvoorbeeld om goede temperatuursbeheersing en luchtvochtigheidsregulatie. Dat is lastig in de grote, vaak koude, kerken. Ook is de bewaking van kunstprojecten moeilijk, omdat een kerk vaak multifunctioneel wordt gebruikt.

Voor een goede exploitatie van grote kerkgebouwen als expositie- en muzieklokatie is samenwerking met lokale organisaties wezenlijk, zei gastheer Frank Migchielsen, directeur van de Laurenskerk in Rotterdam. De Laurenskerk werkt in haar muziekprogramma bijvoorbeeld nauw samen met het Rotterdamse muziekcentrum De Doelen, zo vertelde hij.

Migrantenkerken kunnen mogelijk wat betekenen voor het gebruik van kerken die nu leegstaan of weinig gebruikt worden, stelde VBMK-bestuurslid Gerard van Hasselt vrijdagmorgen. De migrantenkerken hebben recent een landelijke koepel opgericht. „Deze kerken, die soms snel groeien, zoeken ruimten. Monumentale kerken zouden daar best een rol in kunnen gaan spelen. Hier ligt een kerkelijke markt.”

Het bestuur van de VBMK deelde gisteren mee dat recent het ”Handboek behoud en beheer van kerkgebouwen” is afgerond.