Nobelprijs lijdt ook onder de crisis
STOCKHOLM (ANP/DPA) – De prestigieuze Nobelprijs heeft te lijden onder de crisis. Vanaf maandag wordt bekend wie 10 december, de sterfdag van Alfred Nobel, op het podium in het Zweedse Stockholm en de Noorse hoofdstad Oslo worden gehesen om de prijs in ontvangst te nemen. Van het prijzengeld is vanwege de crisis 20 procent afgeknabbeld. De winnaars krijgen dit jaar maar 8 miljoen Zweedse kronen (bijna 940.000 euro) in plaats van 10 miljoen kronen.
„Voor de betekenis van de prijs maakt de korting niets uit. Als je het aan prijswinnaars zou vragen, zouden ze de Nobelprijs ook enthousiast aannemen als ze er geld op moesten toeleggen”, zegt Anders Bárány. Hij zat in de jury voor de Nobelprijs voor Natuurkunde en is een kenner van de geschiedenis van de prijs.
De in Rusland geboren Nederlandse natuurkundige Andre Geim, die de Nobelpijs in 2010 won, beaamt dit meteen. De Nobelprijs betekent een enorme erkenning voor de wetenschapper die hem wint, zei hij tegen het ANP. „Het is een onderscheiding die je niet met geld kunt kopen.”
De meeste prijswinnaars zijn al aardig op leeftijd, als zij de Nobelprijs krijgen, vervolgt Bárány. Het einde van hun wetenschappelijke carrière nadert. „Ze hebben het geld helemaal niet nodig en besteden het aan een mooie zeilboot, een huis voor de kinderen, of zoiets.”
Lars Heikensten, directeur van de Nobelprijsstichting, stemde in juni in met de verlaging van het prijzengeld. Dat moest om de „duurzame financiële stabiliteit” van de stichting te garanderen. Door de crisis heeft die namelijk minder geld in kas. Commerciële takken van de stichting die met sponsoren werken, worden steeds belangrijker.
De Nobelprijs krijgt ook concurrentie van nieuwe prijzen, waarmee meer geld valt te verdienen. Zo werd in juli de Fundamental Physics Prize uitgereikt, waarmee omgerekend 2,4 miljoen euro is te verdienen. Hiermee werden negen natuurkundigen in één klap miljonair. Ook met de Templetonprijs (1,4 miljoen euro) is meer geld gemoeid dan met de Nobelprijs. Die prijs gaat naar een persoon of organisatie die een uitzonderlijk bijdrage aan de spirituele dimensie van het leven heeft geleverd. De voorzitter van de Nobelprijsstichting ziet in die nieuwe prijzen geen bedreiging voor de Nobelprijs. Alle prijzen samen zijn volgens hem alleen maar goed voor de wetenschap en maatschappij.
De Nobelprijzen voor Natuurkunde, Scheikunde, Geneeskunde, Literatuur en Vrede worden sinds 1901 elk jaar uitgereikt. Later kwam de Nobelprijs voor Economie erbij. Voor de Nobelprijs voor de Vrede zijn dit jaar 231 gegadigden: 188 personen en 43 organisaties.