Koppejan schrijft dat hij tevreden is over wat hij in zes jaar Kamerlidmaatschap heeft kunnen bereiken, maar dat hij de CDA-Tweede Kamerfractie liever onder betere omstandigheden had achtergelaten dan met de dertien Kamerzetels die resteren na de laatste verkiezingsnederlaag.

„Dat is meer dan zo maar een nederlaag. Het heeft te maken met de identiteitscrisis waarin de christendemocratie sinds enkele jaren verzeild is geraakt. Het is die ideologische leegte die de partij opbreekt”, schrijft het Kamerlid, dat samen met zijn collega Ferrier in 2010 zware tegenstand bood tegen het tot stand komen van de gedoogcoalitie met de PVV.

„In zo’n vacuüm gebeuren uitglijders. Zoals de beslissing om toe te treden tot een kabinet dat gedoogd werd door Wilders’ populisten. Door dat besluit is het CDA –als partij van het midden, partij van verbinding, verzoening, als volkspartij– van zichzelf vervreemd. Dat heeft zich gewroken”, aldus Koppejan.

Zijn partijgenoot Verhagen, demissionair minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, verwerpt de kritiek van Koppejan. In het gratis dagblad Metro wijst hij erop dat binnen het CDA wel degelijk een ideologische discussie wordt gevoerd, naar aanleiding van het zogeheten strategisch beraad binnen de partij. „Je hoeft het niet met alles eens te zijn, en blijkbaar zijn het relatief weinig kiezers die het met ons eens waren”, zegt Verhagen. Maar de discussie is er volgens hem wel.

De Groningse historicus Voerman sluit zich in een artikel in deze krant in grote lijnen aan bij de analyse van Koppejan. Volgens hem is een groot deel van de kiezers het gekissebis over het accepteren van gedoogsteun door de PVV nog niet vergeten. „Dat stukje verleden is nog niet verwerkt. De partijleiding gooit er zand over, maar zo gemakkelijk gaat dat niet. De partij was tot op het bot verdeeld.”

Belangrijk was ook dat de koers van het CDA niet helder was, aldus Voerman. „Dan helde lijsttrekker Buma weer over naar de PvdA, dan weer naar de VVD. Lubbers en Balkenende waren in staat liberalen aan zich te binden, maar Buma niet.”

De voormalige commissaris van de Koningin in Limburg, Frissen, noemt als belangrijkste oorzaak van het verlies van het CDA „de ontworteling van de samenleving.”