Meer marktwerking in de zorg door het verder vrijgeven van de prijsvorming bij ziekenhuizen? Niet nodig en niet verantwoord, vond PvdA-politicus Bos.

Inmiddels geeft Bos bij de internationale consultancyorganisatie KPMG strategische adviezen aan zorgbestuurders. Uiteraard niet als PvdA-ideoloog, maar desondanks is een aantal van de geluiden die hij sindsdien uitdraagt opmerkelijk liberaal getoonzet. Bos zelf houdt het erop dat zijn visie op de zorg niet is veranderd, maar wel wat meer is ingekleurd „door de praktijk.”

Afgaand op een interview dat hij in maart 2011 gaf aan NRC is dat een redelijk understatement. De komst van private investeerders in ziekenhuizen noemde hij in dat gesprek „op termijn onvermijdelijk.” In het interview stelde Bos: „Vroeg of laat komt er privaat geld in de zorg. Ik hoop dat de discussie tijdig gevoerd wordt. Als je daar niet over nadenkt, overvalt het je straks als ziekenhuizen extern kaptiaal móeten aantrekken.”

Nadat het kabinet Rutte was gestrand verklaarde de Kamer het wetsvoorstel van minister Schippers om winstuitkeringen aan private investeerders in de zorg toe te staan controversieel. Nu Bos op dit voor de PvdA gevoelige punt kleur heeft bekend is er ruimte om de discussie over het onderwerp te heropenen. Overeenstemming bereiken over de (aangescherpte) voorwaarden waaronder ziekenhuizen winst mogen uitkeren, lijkt de belangrijkste uitdaging te zijn.

PVV en SP zullen hun best doen gehakt te maken van Samsom, mocht de PvdA straks alsnog voor Schippers’ wetsvoorstel tekenen. Maar ook als de PvdA daarvoor te beducht is, blijft er nog een brede zorgagenda over die niet alleen de VVD heel goed kan verkopen, maar waar in ieder geval ook PvdA’er Bos heel goed mee kan instemmen.

Bos schreef mee aan een KPMG-rapport over het Ziekenhuislandschap 20/20. Het omvormen van het zorglandschap staat daarin centraal. Die route die Bos in het rapport schetst, lijkt als twee druppels water op het pad dat Schippers voor ogen staat. Ziekenhuizen moeten basale ingrepen zoveel mogelijk overlaten aan huisartsen. Deze huisartsenzorg moet samen met kraam- en jeugdzorg onder één dak worden aangeboden, vanuit buurtgezondheidscentra. In het ziekenhuisland moet een concentratiebeweging op gang komen. Specialistische ingrepen vinden alleen nog plaats in een beperkt aantal hooggekwalificeerde ziekenhuizen. Kleine streekziekenhuizen zijn vooral voor poliklinische ingrepen en nazorg.

Voor de SP is het afslanken en/of sluiten van ziekenhuizen onbespreekbaar. Afhankelijk van de speelruimte die Bos krijgt om als informateur de onderhandelingen te sturen, zou de PvdA op dit punt afstand kunnen gaan nemen van de SP om de VVD-visie te gaan omarmen. Bos lijkt daar in elk geval klaar voor te zijn.

Nog een frappante verschuiving in zijn denken: Eind november wierp Bos zich in het tv-programma Buitenhof op als pleitbezorger van het zorgsparen, waarbij burgers al vroeg beginnen om geld opzij te leggen voor hun oude dag. „We leggen al in een heleboel opzichten geld weg voor later. Dat doen we met pensioensparen, dat doen we met sparen voor het eigen huis. Zou het nou niet interessant zijn om dat met elkaar te combineren en mensen te vragen iets weg te leggen voor kosten, waarvan we zeker weten dat je die later gaat maken? Want áls je die dan later uit eigen zak moet gaan betalen, is het veel minder pijnlijk, omdat je dat geld dan al hebt weggelegd.”

Een PvdA’er die zorgsparen proclameert, creëert in zekere zin een trendbreuk ten opzichte van de klassieke PvdA-gedachte dat de overheid voor elke burger, ongeacht diens inkomen, laagdrempelige en toegankelijke zorgvoorzieningen moet garanderen.

In Buitenhof verwoordde voormalig partijideoloog Bos het echter als volgt: „Als we het spaargeld van mensen niet gaan gebruiken voor de zorg, komt de rekening terecht bij mensen die het niet kunnen betalen. Dan verlaag je de kosten van de zorg, maar eigenlijk door het gewoon zo duur te maken, dat sommige mensen er geen gebruik meer van kunnen maken. En dat moment willen we met elkaar uitstellen.”

Welke rol Bos van de PvdA mag spelen tijdens de formatie en daarna staat nog te bezien. Als Samsom hem speelruimte geeft om zijn stempel te drukken op de zorgagenda is een hoofdlijnenakkoord over de zorg tussen PvdA en VVD zo voor elkaar.