De rechters, die toetsen of besluiten, wetten en verdragen niet strijdig zijn met de Duitse grondwet, hebben zich over de zaak gebogen na klachten van duizenden Duitsers die bang zijn dat hun land te veel van zijn soevereiniteit prijsgeeft. In de financiële wereld is weken met spanning naar het vonnis uitgekeken. Een negatief oordeel zou namelijk tot waarschijnlijk een enorme escalatie van de schuldencrisis hebben geleid.

De rechters hebben bepaald dat de aansprakelijkheid van Duitsland niet boven de afgesproken 190 miljard euro mag komen zonder voorafgaande instemming van de Bondsdag. Ook moet voorkomen worden dat het parlement als gevolg van de zwijgplicht die geldt voor ESM-ambtenaren, onvolledig wordt geïnformeerd.

De uitspraak van het zogeheten Bundesverfassungsgericht betekent dat het laatste juridische obstakel voor de invoering van het ESM, waaruit leningen worden verstrekt aan landen die in financiële moeilijkheden zijn geraakt, is weggenomen. De inwerkingtreding zal nu naar verwachting per 1 oktober plaatsvinden. De aanvankelijke bedoeling was dat het noodfonds al in juli operationeel zou zijn, maar uitstel was nodig doordat het hof langer de tijd wilde nemen om zich te buigen over de bezwaren van de klagers.

De Europese beurzen veerden vanochtend licht op na de goedkeuring. De AEX in Amsterdam stond na het besluit 0,5 procent hoger op 337,92 punten. De beurzen in Parijs en Frankfurt stegen 0,6 en 0,8 procent. Londen bleef achter met een plusje van 0,2 procent. Vooral de bankaandelen schoten omhoog. ING en SNS Reaal klommen meer dan 3 procent.

De euro ging ook verder omhoog, tot 1,2884 dollar. De eenheidsmunt stond daarmee op de hoogste stand in vier maanden.

Hoogleraar economie Sweder van Wijnbergen zei woensdagmorgen over het oordeel van het Bundesverfassungsgericht: „De beslissing betekent dat we door kunnen. De bal ligt nu bij Brussel en de Europese politici, zij moeten de structurele problemen gaan aanpakken. Alles staat nu op zijn plaats om de problemen in bijvoorbeeld Griekenland en Spanje in toom te houden. Maar geen enkel noodfonds is voldoende, de landen moeten zelf doorzetten. Er moeten nu hervormingen komen, anders blijft de crisis dooretteren.”

Lex Hoogduin, hoogleraar monetaire economie en voormalig directielid van De Nederlandsche Bank, verklaarde: „Dit is een belangrijke stap, maar we kunnen nog niet achteroverleunen. De Spaanse overheid is nu aan zet, die moet een beroep doen op het noodfonds. Dat is nodig om het te laten werken. De vraag blijft of het noodfonds groot genoeg is om je comfortabel bij te voelen. Voorlopig wel, maar het is niet uitgesloten dat er opnieuw beslissingen over de omvang moeten worden genomen.”

Het Europees Parlement onderbrak woensdag een debat met José Manuel Barroso, voorzitter van de Europese Commissie. De voorzitter van het EP, de Duitser Martin Schulz, maakte het vonnis bekend. „Het hof heeft de klachten afgewezen, het ESM is toelaatbaar.” Er brak spontaan een applaus uit.