De ministers van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten, Frankrijk, Rusland, China en Groot-Brittannië komen zaterdag in het Zwitserse Genève bijeen om onder aanvoering van VN-baas Kofi Annan de eerste spijkers met koppen te slaan, zo berichtte de volkerenorganisatie dinsdagavond op haar website.

Op de vergadertafel ligt een ontwerpresolutie van de VS. Daarin wordt de internationale gemeenschap opgeroepen militairen naar het instabiele Irak te sturen, die er dan onder Amerikaans commando moeten gaan opereren. Voor de Verenigde Naties zou er bovendien een grotere, maar nog niet nader ingevulde rol zijn weggelegd bij de politieke en maatschappelijke wederopbouw van het Arabische land.

Het zijn momenteel vooral Frankrijk, Rusland en Duitsland die terughoudend zijn. Duitsland is tijdelijk lid van de Veiligheidsraad. De drie naties voerden in de aanloop naar de jongste Irak-oorlog oppositie tegen de Brits-Amerikaanse invasie, die uiteindelijk ook plaatshad zonder nadrukkelijk mandaat van de Veiligheidsraad. Zij waken ervoor nu in te stemmen met resoluties die de Amerikaans-Britse operatie achteraf de facto goedkeuren.

De ’tegenstanders’ willen in elk geval bewerkstelligen dat de VN een zeer belangrijke rol krijgen in Irak. Volgens diplomaten bij het VN-hoofdkwartier in New York krijgen de Amerikanen waarschijnlijk wel het commando over een multinationale troepenmacht, maar alleen als er zeer geregeld en uitgebreid wordt gerapporteerd aan de Veiligheidsraad.

Evenzeer willen vooral Rusland en Frankrijk dat de bezettingsmacht in Irak een concreet en acceptabel tijdschema presenteert voor de overdracht van de macht aan de Irakezen zelf. Dat zou wat de Russen betreft de vorm kunnen hebben van een ’routekaart’, zoals die ook voor het Midden-Oosten is opgesteld: een concreet stappenplan met data en doelen.

Het tijdelijke, door de Amerikanen ingestelde, Iraakse bestuur verwierf dinsdag intussen enige officiële status. De Iraakse overgangsregering is voorlopig voor een jaar toegelaten tot de Arabische Liga. De zetel van Irak bij deze club van Arabische landen was sinds de val van het regime van Saddam Hussein niet meer bezet.

Maandagavond kwamen de Arabische bewindslieden na een urenlange vergadering al overeen dat hun Iraakse collega, de Koerd Hoshiyar Zebari, de bijeenkomst mocht bijwonen als toehoorder. De toelating vormt nu een overwinning van de gematigde Arabische staten op de landen die tegen de toetreding waren. Deze landen erkennen de voorlopige Iraakse regering niet en menen dat het toelaten van Zebari de bezetting van Irak legitimeert.

Zebari bood de Arabische landen in een toespraak namens het nieuwe Irak vriendschap aan. Hij beloofde dat een nieuw hoofdstuk is aangebroken in de relatie met de Arabische staten. „Het nieuwe Irak zal een ander Irak zijn dan dat van Saddam Hussein”, zei Zebari.

Secretaris-generaal Amr Moussa van de Liga noemde de vergadering „een gelegenheid om de Iraakse delegatie te ontvangen op weg naar herstel van de Iraakse soevereiniteit en de beëindiging van de bezetting”.

Het nieuws van Iraks toelating werd in Washington met instemming onthaald. De Amerikaanse regering drong maandagavond nog bij de Arabische landen erop aan de voorlopige Iraakse ministersploeg te erkennen. Die regering bestaat uit 25 ministers en blijft aan tot de verkiezingen, die voor 2004 op de rol staan.

In de Koerdische stad Arbil in het noorden van Irak is dinsdag een aanslag met een autobom gepleegd. Een Amerikaanse militaire woordvoerder zei vanmorgen dat daardoor een Irakees omkwam en 41 mensen gewond raakten, onder wie verscheidene Amerikanen. Het Egyptische persbureau Mena had eerder gemeld dat „een groot aantal mensen omkwam en gewond raakte”.

De Amerikanen maakten tevens bekend dat door een aanval met explosieven dinsdag ten noorden van Bagdad een Amerikaanse militair omkwam. Een andere Amerikaan raakte gewond.

Rusland steunt in principe een Amerikaanse ontwerpresolutie over Irak die in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties de ronde doet, maar wil meer duidelijkheid over de datum waarop de Irakezen de macht over hun eigen land terugkrijgen. Dat zegt de Russische ambassadeur bij de Verenigde Naties, Sergej Lavrov, in een dinsdag verschenen interview met de Russische krant Izvestia.

Lavrov benadrukt dat zijn land positief staat tegenover de resolutie, die wordt gezien als een eerste stap naar grotere internationale betrokkenheid bij de ontwikkelingen in Irak. Hij waarschuwt tegen pogingen de resolutie te vertragen, omdat het geweld in Irak zowel een bedreiging vormt voor de regionale als de mondiale stabiliteit.

’Het zou politiek onverantwoordelijk zijn om tegen de Amerikanen te zeggen: wij hebben jullie gewaarschuwd en jullie wilden niet naar ons luisteren, dus los het probleem nu zelf maar op’, aldus Lavrov. ’Als de situatie blijft verergeren, zal de gehele regio exploderen.’

Lavrov zegt verder geen heil te zien in een nieuwe discussie over de rechtmatigheid van de oorlog en de niet gevonden massavernietigingswapens. ’Een half vernietigd en in anarchie gestort Irak is een bedreiging voor iedereen.’

De ontwerpresolutie voorziet in een grotere rol voor de VN bij het bestuur over Irak, de voorbereiding van verkiezingen en de vredeshandhaving. De buitenlandse troepen in Irak blijven echter onder Amerikaans bevel staan. De VS willen de resolutie graag snel in stemming brengen, maar stuit daarbij op verzet van Frankrijk en Duitsland, die meer invloed van de VN en snel herstel van de Iraakse soevereiniteit willen.

Lavrov wijst er in het interview op dat volgens bepaalde VN-bronnen de verliezen aan Amerikaanse zijde in Irak te vergelijken zijn met de verliezen van de Sovjet-Unie in Afghanistan in de jaren ’80. Hij laat zich niet uit over de vraag of Moskou bereid is militairen in Irak te legeren. Minister van defensie Sergej Ivanov zei verleden week dat dit niet uitgesloten is.