Kaping of niet? Een reconstructie
SCHIPHOL – Even was er grote paniek. Een Spaans vliegtuig zou woensdagmiddag zijn gekaapt tijdens een vlucht naar Schiphol. Twee F-16’s stijgen op en onderscheppen het toestel. Loos alarm.
13.58 uur. De eerste alarmerende berichten over een mogelijke vliegtuigkaping doen de ronde. Een Spaans toestel zou onderweg van Málaga naar Schiphol zijn gegijzeld.
14.12 uur. Aan boord van de Airbus A320 van de Spaanse maatschappij Vueling –vluchtnummer VY 8366– bevinden zich 183 passagiers. Twee bewapende F-16’s van de vliegbasis Volkel onderscheppen het verdachte toestel.
14.21 uur. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding verklaart rekening te houden met een gijzeling. Het is onduidelijk wat er precies aan de hand is. Ambulances, brandweer- en politieauto’s op Schiphol rukken uit. Een politieheli staat paraat.
14.24 uur. Een passagier meldt dat het toestel is geland op de Polderbaan. Een speciale eenheid van de Marechaussee staat klaar om in de grijpen. Reuters en de BBC maken melding van de mogelijke kaping. Premier Rutte onderbreekt zijn campagne.
14.32 uur. De piloot laat weten niets bijzonders te hebben gezien. Opluchting alom. Ook Vueling ontkent een kaping. De eerste grappen doen de ronde op twitter: „Als ik het goed begrijp, was er niks aan de hand, maar worden de passagiers nu gegijzeld door de hulpdiensten.”
15.13 uur. De politie Kennemerland laat officieel weten dat er geen sprake is van een kaping, maar van miscommunicatie. ”Geen radiocontact mogelijk”.
15.17 uur. Rutte kan verder met z’n campagne.
15.50 uur. De passagiers mogen eindelijk het toestel verlaten.
In Nederland staan permanent twee gevechtsvliegtuigen van de Koninklijke Luchtmacht klaar om à la minute op te stijgen. De F-16’s bewaken vanaf de vliegbasis Volkel of Leeuwarden het Nederlandse luchtruim, een flink stuk van de Noordzee tot pakweg 150-200 kilometer boven de Waddenzee.
De gevechtsjagers van deze Quick Reaction Alert (QRA) kunnen binnen enkele minuten in de lucht zitten als er ‘iets’ onbekend in de lucht hangt. ”Scramble”, in vakjargon. De militaire luchtverkeersleiding in Nieuw Milligen, het Air Operations and Control Station (AOCS), coördineert de inzet.
Het AOCS kan dankzij twee radars –één op de Veluwe, een ander in Friesland– alles zien dat in het Nederlandse verantwoordelijkheidsgebied beweegt. Bij ‘onbevoegd binnendringen’ worden de twee gevechtsjagers gealarmeerd. Volkel en Leeuwarden nemen deze taak om beurten waar.
Sinds de aanslagen van 11 september 2001 in New York en Washington gaat er ook dreiging uit van civiele vliegtuigen. Daarom wordt een toestel dat geen vluchtplan heeft, zijn transponder (identificatiesysteem) uit heeft staan of geen contact maakt met de verkeersleiding als ‘verdacht’ gezien.
Volgens commandant Peter Tankink van vliegbasis Volkel verloor het Spaanse passagiersvliegtuig boven Nederland contact met de luchtverkeersleiding. Op dat moment werden de vliegers uit Volkel de lucht ingestuurd.
De F-16’s begeleidden het toestel tot Schiphol. Tijdens de landing op de Polderbaan was het radiocontact alweer hersteld. De straaljagers hebben toestemming om op topsnelheid te vliegen, waarbij ze door de geluidsbarrière gaan. Verschillende mensen uit het midden van het land hoorden deze knal
Onderscheppingen met F-16’s vinden met regelmaat van de klok plaats. Sinds 2004 zou de Koninklijke Luchtmacht zo’n 25 keer in actie zijn gekomen. In het merendeel van de gevallen gaat het om passagiersvliegtuigen met verbroken radiocontact.
Berucht zijn echter ook de Russische ”Bears”, die sinds 2009 regelmatig het Nederlandse luchtruim naderen of binnendringen. De Russen willen graag nog even laten weten dat ze sinds de Koude Oorlog militair nog altijd meetellen.
De luidruchtige Russische langeafstandbommenwerpers van het model Tupolev TU-95 vliegen meestal om Noorwegen heen richting de Noordzee.
Nederland ziet dit soort onaangekondigde bezoeken als ongewenste schending van het luchtruim. De Luchtmacht vat dit op als een provocatie en treedt op. De naverbranders brullen. De snelheid stijgt tot een 1500 kilometer per uur.