De hoogleraar financiële economie vergelijkt de doorkijkjes van het planbureau met het weerbericht. „Vroeger konden weermannen één dag vooruitkijken. Tegenwoordig kan het al vijf dagen. Maar daarna wordt het heel moeilijk.” Toch geeft het planbureau doorkijkjes tot 2040. Eijffinger heeft daar wel begrip voor. „Ze moeten toch wat.”

Volgens de econoom kan het planbureau vrij aardig becijferen wat in de eerstkomende drie, vier jaar de effecten zijn van bezuinigingen en lastenverzwaring of -verlichting. Maar wat structurele hervorming, zoals ingrepen in de pensioenen of de arbeidsmarkt, teweegbrengen, is al een stuk moeilijker te voorspellen. Bij investeringen in onderwijs en onderzoek is dat zelfs vrijwel onmogelijk. „Het lukt ze niet met hun modellen.”

Volgens Eijffinger hebben vooral de middenpartijen (PvdA, D66, CDA) daar last van. Zij trekken in hun verkiezingsprogramma’s naar verhouding veel geld uit voor onderwijs en onderzoek, maar ze ‘scoren’ daar niet mee bij het CPB. De VVD besteedt minder geld aan onderwijs en onderzoek, maar zorgt wel voor lastenverlichting. In de modellen van het planbureau wordt ze daarvoor beloond met banengroei en economische groei.

Dat de PVV op korte termijn goede resultaten boekt, verbaast Eijffinger niets. Die partij doet niets aan de structurele hervormingen die nodig zijn om de economie gezond te maken. Ze laat de AOW-leeftijd ongemoeid, komt niet aan het ontslagrecht en laat de hypotheekrenteaftrek intact. In de CPB-modellen leidt dat tot positieve resultaten voor groei en werkgelegenheid, maar alleen voor de komende kabinetsperiode. Op lange termijn werken de PVV-plannen niet.

Structurele hervormingen zijn hard nodig, omdat die al enkele jaren achterwege zijn gebleven als gevolg van politieke impasse, zegt Eijffinger. „Sinds het laatste kabinet-Balkenende aantrad, is er al niets meer gebeurd.”