Voor de SGP resten twee mogelijkheden. Of ze houdt op met het bedrijven van praktische politiek, of ze past haar zienswijze aan aan de heersende maatschappelijke normen. Hoe dat zal uitpakken binnen SGP-gelederen, zal de komende tijd duidelijk worden. Veel meer ruimte en smaken zijn er gewoon niet. Kennelijk is een enkel beroep op de Bijbel in de samenleving niet meer voldoende. Overigens is dit ook het wenkende perspectief voor scholen, kerken, maatschappelijke organisaties enzovoort. Het kan even duren, maar dat het zo zal lopen, is bijna onontkoombaar. Seculiere gelovigen zijn meestal niet erg tolerant, zo leert de geschiedenis.

Wat opvalt, zijn de stilte en verbijstering in eigen kring. Eerst iets over de stilte. Er stond natuurlijk het een en ander in deze krant. Ook in kerkelijke bladen is er hier en daar wat over geschreven. Maar verder was er eigenlijk niet zo veel beroering te bespeuren. We horen over „objectieve homovoorlichting op de scholen”, het niet meer tolereren van „weigerambtenaren”, een verbod op ritueel slachten en op besnijdenis, en gedwongen gelijkheid van mannen en vrouwen. Allemaal zaken die de laatste tijd brandend in het nieuws zijn geweest en nog zijn. Er lijkt weinig ruimte meer voor de vrijheid van godsdienst in dit land.

Gevoel van urgentie

Rabbijn Van de Kamp schreef er een leerzaam boekje over, ”Dagboek van een verdoofd rabbijn”. Ik heb echter de indruk dat de gereformeerde gezindte rustig verder leeft. Een breed gedragen gevoel van urgentie valt eigenlijk niet te bespeuren. Hoe zou dat komen? Van de Kamp woont in de Randstad, gaat met zijn tegenstanders in gesprek en probeert uit te leggen wat hem drijft en waarover het gaat. Wellicht zit reformatorisch Nederland, ik zeg het bewust maar een beetje scherp, gewoon te veel op een kluitje in de Bijbelgordel en wordt de illusie gekoesterd dat het allemaal wel weer overgaat. Ik doe met deze constatering tekort aan de voortreffelijke bijdrage van mr. dr. J. T. van den Berg in deze krant, maar over het algemeen zijn de lauwheid en luiheid rond dit soort zaken tastbaar aanwezig.

Hoe dat te doorbreken? Ik zou het langzamerhand niet meer weten. Misschien moeten we maar wachten op het moment dat de eerste ‘objectieve’ voorlichters van het COC over homoseksualiteit aan de slag gaan in het reformatorisch onderwijs. Wellicht gaan dan de ogen open voor de situatie waarin we ons bevinden. En komt er dan breed gedeelde zorg over de ontwikkelingen in maatschappij, politiek en samenleving.

Maar ook de geuite verbijstering roept haar vragen op. Ik geef toe, uit dergelijke reacties blijkt dat men over de dingen nadenkt. Dat is winst. Maar zit er in dergelijke reacties ook niet iets merkwaardigs? Reeds vele jaren zien we dat ons land niet meer christelijk is. God is verdwenen uit Jorwerd. God is ook verdwenen uit de Tweede Kamer en God verdwijnt ook uit wetgeving, regeerbeleid en de samenleving.

Stad van God

Zo werken de dingen nu eenmaal. Een land waar driekwart van de mensen moslim is, zal een islamitisch karakter hebben. Een land waar het atheïsme toeneemt, waar het christendom inmiddels geschiedenis geworden is en waar de meeste mensen niets of weinig meer hebben met geloof, kerk en Bijbel, een dergelijk land zal ook dingen doen waar christelijke mensen veel moeite mee hebben. Dat is volstrekt verklaarbaar en inzichtelijk. Seculiere mensen en seculiere samenlevingen hebben geen enkel probleem met zoiets als het homohuwelijk. Daar kunnen we erg op tegen zijn, maar de meerderheid bepaalt nu eenmaal het kader en de spelregels waarbinnen het spel van samenleven wordt gespeeld.

Christenen zijn in dit land tweederangsburgers geworden. Daar moeten we niet van opkijken, maar we kunnen ons er beter op instellen. Dergelijke burgers hebben natuurlijk niet meer de rechten van gewone Nederlanders. Bekostigd eigen onderwijs bijvoorbeeld is een zaak die wellicht tot het verleden gaat behoren. Dat weten we natuurlijk al heel lang, maar vandaag de dag begint het langzamerhand een beetje realiteit te worden.

En hoe verder? Reeds lang is door verschillende mensen voor deze ontwikkelingen gewaarschuwd. In de 19e eeuw heeft Groen van Prinsterer er het een en ander over gezegd. Gelukkig werd alles door het meesterlijke genie van Abraham Kuyper nog wat gematigd. In onze eeuw heeft een man als dr. W. Aalders vele boeken over deze ontwikkeling geschreven. Laten we die weer ter hand nemen. Vooral zijn boek ”Burger van twee werelden” is nog verrassend actueel – lees blz. 204-207.

Laten we boven alles niet vergeten dat we burgers moeten zijn of worden van de ”stad van God”,
de stad die hier in den vreemde leeft en waarvan de burgers zich uitstrekken naar het eeuwige goed. De kerkvader Augustinus, zo heeft de goede verstaander inmiddels wel begrepen, kan ons verder helpen in de steeds verder seculariserende cultuur. Zijn ”Stad van God” is ook vandaag nog een kompas voor christenen. Aanbevolen.

De auteur is predikant van de gerefor­meerde gemeente te Amersfoort. Reageren? goedbekeken@refdag.nl