Met de uitspraak heeft Ngcuka zich hoogst onpopulair gemaakt, bij Zuma uiteraard, bij collega’s in de regering en bij de oppositie. Maar niet bij president Mbeki, van wie wordt gezegd dat hij deze woorden Ngcuka heeft ingefluisterd.

Zuma zelf houdt vol dat hij zo onschuldig is als een kind en dat het hem daarom goed zou uitkomen als hij wél voor de rechter zou komen „om mijn onschuld te bewijzen.” De oppositie is ontevreden omdat de regering Zuma kennelijk de hand boven het hoofd houdt en in feite zegt dat corruptie onder hoge ambtenaren aanvaardbaar is. En partijgenoten van Zuma zijn verbolgen over het feit dat de affaire de regering een slechte naam geeft.

Zuma zelf zegt er niet over te piekeren om ontslag te nemen en zijn partij, het ANC, meent eveneens dat de corrupte praktijken van de vice-president vermoedelijk een bedenksel zijn van de media en „dat wij de vice-president op zijn woord moeten geloven.”

Zuid-Afrika besloot een aantal jaren geleden zijn verouderde wapenarsenaal te vernieuwen, een transactie waarmee miljarden zijn gemoeid. De internationale wapenhandel heeft de reputatie corrupt te zijn en Zuid-Afrika is hard bezig de waarheid hiervan te bewijzen. In het middelpunt van de Zuid-Afrikaanse wapenaffaire staat een Indiase familie uit Durban en met name de gebroeders Shaik, Chippie en Schabir.

Chippie Shaik stond indertijd aan het hoofd van de regeringscommissie die uiteindelijk moest beslissen wie de nieuwe wapens zou leveren, Zijn broer Schabir is de grootste aandeelhouder in de firma Nkobi Holdings, die nauw is betrokken bij de Franse wapenleverancier Thomson CSF, thans Thales geheten.

Een jaar geleden bleek dat Chippie vertrouwelijke lijsten met aanbevelingen en offertes en dergelijke had doorgespeeld naar zijn broer Schabir. Chippie werd ontslagen als wapenacquisiteur van de regering wegens „het doorspelen van vertrouwelijke informatie aan derden.” Het onderzoek werd gedaan door de ”Scorpions” (de Schorpioenen), een speciale recherchegroep die is belast met het onderzoeken van corruptie en georganiseerde misdaad in Zuid-Afrika.

De nationaal directeur van openbare aanklachten, Ngcuka, staat aan het hoofd van deze groep. De Scorpions stuitten in hun onderzoek naar de gebroeders Shaik opeens op de naam van Zuma, die kennelijk in het geheim aandeelhouder was geworden van Shaiks firma, Nkobi Holdings.

Bij huiszoekingen zowel bij Shaik als op het plaatselijke en een buitenlands kantoor van Thales wisten de Scorpions de hand te leggen op een fax van Thales Zuid-Afrika aan Thales Parijs waarin met zoveel woorden stond dat Zuma van Thales een half miljoen rand per jaar wilde ontvangen in ruil voor zijn ’bescherming’.

Die bescherming wilde Thales graag opzoeken, omdat de Scorpions steeds diepgaander bezig waren met hun onderzoek naar corrupte praktijken rond de wapenhandel, waarvan zij telkens iets naar de media lekten. De fax van Thales lieten zij ook uitlekken: voor het eerst kon het publiek lezen dat zijn vice-president was betrokken bij het onderzoek naar corruptie.

Maar dat was nog maar de halve waarheid. De hele waarheid kwam in augustus boven water met de publicatie van de aanklacht tegen Schabir Shaik, die werd beschuldigd van corruptie en nog een aantal andere misdrijven. Want uit die aanklacht blijkt heel duidelijk dat Schabir Shaik de vice-president in zijn zak had. Shaik betaalde voor de exorbitante uitgaven van Zuma bijvoorbeeld maandelijks 15.000 rand (circa 2000 euro) aan een kledingzaak in Durban, schoolgeld voor Zuma’s kinderen, uitstapjes naar Mauritius voor de familie Zuma en zo meer.

In totaal had Schabir Shaik of zijn Nkobi Holdings zo’n 2 miljoen rand uitgegeven ten behoeve en ten gunste van de vice-president. Om nog even te herhalen wat Bulelani Ngcuka zei: „Wij hebben duidelijke bewijzen dat de heer Zuma schuldig is aan corruptie, maar wij zijn bang dat die bewijslast niet sterk genoeg is om hem te veroordelen.”

Het Zuid-Afrikaanse parlement gaat nu onderzoeken welke straf Zuma verdient wegens het niet opgeven van giften, wat elk lid van het parlement verplicht is te doen.

Een dergelijke overtreding kostte ex-ANC-fractieleider Tony Yengeni zijn baan. Yengeni had van een andere wapenleverancier, DaimlerChrysler, met hoge korting een luxe auto gekocht in ruil voor zijn bemiddeling bij de wapenaankoop. Een rechter heeft hem daarvoor veroordeeld tot een gevangenisstraf. De minister van Defensie, Lekota, werd door het parlement nog net niet gestraft toen hij in het openbaar toegaf dat ook hij had verzuimd bepaalde belangen te melden: hij was grootaandeelhouder in een wijnboerderij en nog enkele andere bedrijven.

De vergevingsgezindheid van het parlement is waarschijnlijk te danken aan het feit dat er bij Lekota geen sprake was van corruptie, zoals bij Yengeni wel het geval was. Hoe het parlement Zuma gaat beoordelen hangt af van wat Zuma gaat doen: aftreden of aanblijven.

Een derde (voormalig) lid van de regering, de vroegere minister van Transportzaken Mac Maharaj, is eveneens in opspraak gekomen wegens zijn banden met Nkobi Holdings. Schabir Shaik zou hem ettelijke honderdduizenden randen hebben gegeven omdat Shaik betrokken wilde worden bij de exploitatie van tolwegen in Zuid-Afrika. Vooruitlopend op het onderzoek is Maharaj afgetreden als mededirecteur van een van de grootste banken in het land.

In elke normale maatschappij zou Zuma’s positie onhoudbaar zijn geworden. Maar Zuid-Afrika ligt in Afrika, waar het ontvangen van steekpenningen niet altijd als corrupt wordt aangemerkt. Zuma heeft, zo luidt in Afrikaanse kringen de redenering, vanwege zijn hoge positie alle recht op het ontvangen van giften. En nu de regering zelf heeft bepaald dat hij niet voor de rechter hoeft te verschijnen, zal zijn corruptie niet bewezen kunnen worden.

Jacob Zuma wordt wel de rechterhand en vertrouweling van Thabo Mbeki genoemd. Maar Mbeki bewaart een hardnekkig stilzwijgen over de jongste ontwikkelingen en doet alsof er niets aan de hand is. En misschien is dit wel de doodsteek voor Zuma, die een Zoeloe is en alleen al om die reden wordt gewantrouwd door de meeste andere zwarte leden van het ANC, die tot het Xhosa-volk behoren, de traditionele rivaal van de Zoeloes.

Volgend jaar worden er in Zuid-Afrika presidents- en parlementsverkiezingen gehouden, waarbij Zuma de positie van Mbeki ambieert, zoals wordt bevestigd door kringen rond Zuma. Door Mbeki’s zwijgen en door Ngcuka’s opmerking over corruptie lijken Zuma’s kansen verkeken.