Niet alleen oppositiepartijen en vakbonden lopen ertegen te hoop, zelfs de coalitiepartijen CDA en D66 zien niets in „een fiscale boete voor werknemers die met de VUT gaan”, zoals CDA-kamerlid Verburg het uitdrukte. De PvdA spreekt van een „asociaal plan”, D66 noemt het voorstel „buitengewoon merkwaardig”, vakcentrale FNV vindt het „idioot” en het CNV vreest dat ouderen „groot onrecht” wordt aangedaan.

De afwijzende reacties waren woensdagmiddag en -avond zo geharnast dat minister De Geus het plan wel in de ijskast kan zetten. Overigens wees de bewindsman er in een reactie op dat er van zijn kant nog helemaal geen voorstel, bijvoorbeeld aan het kabinet, ligt. „Ik kan natuurlijk niemand verbieden te reageren op iets wat er officieel niet is, maar het lijkt me wel erg prematuur.”

In politiek Den Haag wordt er ernstig rekening mee gehouden dat De Geus het idee zelf heeft laten uitlekken om de reacties te peilen. Zo waren ambtenaren van zijn ministerie graag bereid om journalisten de nodige details over het plan te verschaffen. Mogelijk komt de minister later in de ministerraad met een gematigder plan, waartegen dan wellicht op voorhand minder bezwaren bestaan.

Volgens het woensdag uitgelekte plan dienen mensen die vervroegd uittreden in één klap al het belastinggeld te betalen waarop de overheid tot hun 65e levensjaar recht heeft. Voor een oudere werknemer met een modaal inkomen die op zijn 61e wil stoppen, kan dit al neerkomen op een bedrag van rond de 40.000 euro. Verreweg de meeste werknemers hebben dergelijke bedragen niet op hun bankrekening staan.

De drastische maatregel met betrekking tot de VUT komt, wanneer zij doorgaat, boven op het schrappen van de fiscale stimulering van regelingen voor vervroegd pensioen. Die maatregel is afgesproken voor 2005. Er is het kabinet veel aan gelegen om ouderen langer aan het werk te houden en dus het vervroegd uittreden te bemoeilijken. Dit is nodig met het oog op de vergrijzing. Die trend overtreft op langere termijn de stijgende werkloosheid waarvan op dit moment sprake is.

Mensen die met de VUT gaan, krijgen een uitkering die wordt betaald door alle werknemers in een sector. Het kabinet en de sociale partners hebben enkele jaren geleden afgesproken de VUT om te zetten in een prepensioen, omdat het onrechtvaardig is dat jonge werknemers wel aan de VUT meebetalen terwijl ze er wellicht geen gebruik van kunnen maken als ze zelf oud zijn. Het prepensioen moeten individuele werknemers in de loop van hun arbeidzame leven zelf opbrengen.

Volgens de vakbonden is de VUT inmiddels al voor 90 procent van alle werknemers omgezet in een prepensioen. Zij vinden het daarom draconisch om oudere werknemers, die er tot nog toe van uitgingen dat ze rond hun zestigste met de VUT konden gaan, nu plotseling te dreigen met zware fiscale tegenwerking. Het CNV vreest dat mensen die in één klap voor enkele jaren belasting betalen, uiteindelijk duurder uit zijn omdat ze in een hogere belastingschijf terechtkomen.