De ogen van de wereld waren de afgelopen week vooral gericht op de dramatische gebeurtenissen in de hoofdstad Damascus en waarschijnlijk zal de komende week de strijd in de Noord-Syrische stad Aleppo het middelpunt worden van de belangstelling.

Veel minder aandacht echter krijgen enkele andere gevaarlijke ontwikkelingen die zich momenteel voltrekken in verschillende delen van Syrië, waar chaos en het ontbreken van het centrale staatsgezag deze processen in de hand werken en versnellen.

Het zijn ontwikkelingen die het multi-etnische karakter van de Syrische samenleving onderstrepen én het grote gevaar dat de Syrische crisis oncontroleerbaar zal worden en daarmee grensoverschrijdend.

In de Syrische hoofdstad Damascus lijkt zich de situatie te stabiliseren. Aanvankelijk werd gemeld dat zo’n 30.000 rebellen hun eindoffensief in de hoofdstad waren begonnen, maar dit getal blijkt schromelijk overdreven. Waarschijnlijker is dat het steeds om groepen gewapende rebellen ging die uit enkele tientallen en soms enkele honderden leden bestonden.

Net als elders in Syrië pasten ze de tactiek toe om enkele wijken onder hun controle te brengen, maar na hevige gevechten met het regeringsleger zijn ze vrijwel overal verdreven. De materiële schade is vaak enorm, maar vrienden uit de hoofdstad vertelden mij afgelopen weekend dat ze met hun families buiten zaten en dat er een relatieve, zij het ongemakkelijke, rust heerste.

Zaterdag verplaatste de strijd zich plotseling naar de stad Aleppo, die een belangrijk handels- en financieel centrum is binnen de Syrische economie. Er circuleren berichten dat Aleppo van vrijwel alle zijden is ingesloten door het Vrije Syrische Leger, dat het voordeel heeft van de nabijheid van de Turkse grens, die een voortdurende instroom van wapens en nieuwe strijders garandeert. Dit voorspelt dat de strijd om Aleppo veel grimmiger en bloediger zal worden dan eerder in Damascus.

Bij de berichtgeving van de afgelopen week over de gevechten in Damascus bleven de gebeurtenissen in het Palestijnse vluchtelingenkamp Yarmuk onderbelicht. Yarmuk ligt vlak achter de Damasceense wijk Midan, die enkele dagen onder controle was van het Vrije Syrische Leger.

De afgelopen tijd had er in Syrië een opmerkelijke stijging plaats van het aantal ontvoeringen van Palestijnen door gewapende milities. Nadat begin vorige week drie Palestijnen door onbekenden werden vermoord in Yarmuk, werd een dag later een minibusje gekidnapt dat zestien Palestijnen uit Yarmuk vervoerde. Hun lichamen werden later teruggevonden. Ze bleken alle zestien onthoofd te zijn. Daarop braken in het vluchtelingenkamp enorme rellen uit.

De Palestijnse Autoriteit in Ramallah vreest dat onbekende groeperingen trachten de Palestijnen bij het Syrische conflict te betrekken. Tientallen radicale en zwaarbewapende moslimfundamentalisten zijn de afgelopen dagen Yarmuk ingetrokken onder het roepen van leuzen waarin werd opgeroepen tot het oprichten van een islamitisch kalifaat. Ze proberen Palestijnen te rekruteren voor gewapende milities.

In de overwegend Koerdische provincies van Syrië bleef het lange tijd opmerkelijk rustig. Het lag in de lijn der verwachting dat de Koerden de Syrische burgeroorlog zouden aangrijpen om eigen autonomie of zelfs onafhankelijkheid na te streven.

Afgelopen week begonnen Koerdische strijders plotseling de ene na de andere stad in het noorden en oosten van Syrië te ‘bevrijden’. Het Syrische leger werd het eerst verjaagd uit de stad Efrin, die zo’n 60 kilometer ten noorden van Aleppo ligt. Na deze ‘bevrijding’ werd in Efrin de Syrische vlag gestreken en de Koerdische vlag gehesen.

Vervolgens volgden in snel tempo soortgelijke acties in een hele reeks plaatsen, meer oostwaarts gelegen. Afgelopen weekend werd de belangrijkste en grootste Syrische-Koerdische stad, Qamishli, omsingeld door gewapende Koerdische milities.

De Koerdische provincies lijken momenteel gecontroleerd te worden door de Democratische Unie Partij (PYD). Deze partij heeft de Syrische moslimbroeders en het Vrije Syrische Leger gewaarschuwd niet te proberen in de Koerdische provincies te infiltreren. Het Vrije Syrische Leger heeft de laatste weken herhaaldelijk getracht om vanaf Turks grondgebied Syrisch-Koerdistan binnen te trekken, wat resulteerde in hevige gevechten met Koerdische milities.

De territoriale desintegratie van Syrië lijkt hiermee te zijn begonnen. Het meer oostwaarts gelegen Deir al-Zur is het woongebied van Arabische soennitische stammen die gealarmeerd zijn geraakt door bovengenoemde ontwikkelingen. Er circuleren berichten dat deze stammen zich aan het bewapenen zijn om de Koerdische expansie tegen te gaan.