Op Utøya kwamen overlevenden, nabestaanden en andere betrokkenen bij elkaar. Ze hielden een minuut stilte voor de 69 mensen die daar door extremist Anders Behring Breivik werden doodgeschoten.

Onder de aanwezigen was premier Jens Stoltenberg. Zijn Arbeiderspartij hield vorig jaar een jeugdkamp op Utøya, toen Breivik om zich heen begon te schieten. De premier zou de jongeren de dag erna toespreken. „We zullen de slachtoffers in dankbaarheid herinneren”, zei hij.

Hij benadrukte dat de schutter er met het bloedbad niet in geslaagd is de Noorse samenleving te veranderen. „De bom en de kogels waren bedoeld om Noorwegen te veranderen, maar het Noorse volk reageerde door onze waarden te omarmen. De moordenaar faalde, het volk won”, aldus Stoltenberg.

De slachtoffers zochten het gevaar niet op, zei de premier. „Ze leefden zoals we willen leven in Noorwegen. Sommigen waren op straat, anderen op hun werk, velen bezochten een jeugdkamp. De dood sloeg plotseling en zonder genade toe.”

Stoltenberg riep op tot broederschap en naastenliefde. „Het afgelopen jaar heeft ons geleerd hoe kostbaar en hoe kwetsbaar het leven is. Plotseling is het voorbij en is het te laat. We moeten dankbaar zijn voor elk goed moment. Reizen die we maken, maaltijden die we delen, gesprekken en stilte.”

De Deense premier Helle Thorning-Schmidt sprak namens de rest van de wereld. Ze prees de Noren, die na de massamoord „niet de vuisten balden, maar de handen ineensloegen”.

Op het eiland was er nog een kranslegging. De Hole-kerk in Ringerike nabij Utøya en de Domkerk van Oslo hielden herdenkingsdiensten. In Ringerike waren kroonprins Haakon en kroonprinses Mette-Marit aanwezig. Haar stiefbroer kwam op Utøya om het leven.

Koning Harald V en koningin Sonja legden in de ochtend een krans in Oslo. Een herdenkingsconcert zondagavond bij het stadhuis in Oslo sluit de plechtigheden af.

Intussen wacht Noorwegen op de uitspraak van de rechters op 24 augustus in de rechtszaak tegen Breivik.