De rechters van het EHRM staan inhoudelijk achter de uitspraak van de Nederlandse Hoge Raad uit april 2010. Dit hoogste rechtscollege van ons land sprak toen uit dat het uitsluiten van vrouwen op kieslijsten door de SGP „onaanvaardbaar” is. De Nederlandse staat kreeg de opdracht passende maatregelen te nemen tegen de partij zodat vrouwen wel een plek op de SGP-kandidatenlijsten kunnen krijgen.

De SGP had gehoopt dat het Europees Hof in het concrete geval van de SGP een afweging zou maken tussen de verschillende grondrechten die hier botsen. Enerzijds is er het antidiscriminatieverbod en anderzijds de vrijheid van godsdienst en vereniging.

Omdat het Europese Hof het beroep van de SGP niet ontvankelijk en ongegrond verklaart, maakt het Hof zelf geen belangenafweging tussen de verschillende grondrechten en staat de uitspraak van de Hoge Raad vast. Nu het Europees Hof heeft gesproken, ligt de eerste verantwoordelijkheid weer bij het kabinet. Dat moet besluiten op welke manier het uitvoering gaat geven aan de uitspraak van de Hoge Raad.

De uitspraak van de Hoge Raad was destijds het sluitstuk van een jarenlang proces tegen de SGP en tegen de staat van feministen onder aanvoering van het Clara Wichmanproefprocessenfonds. In 2003 eisten zij dat de SGP vrouwen moest toelaten en de kandidatenlijsten moest openstellen voor vrouwen.

Van Leeuwen

De SGP betreurt de gang van zaken ten zeerste. SGP-partijvoorzitter Van Leeuwen zegt in een eerste reactie dat deze uitspraak zeer ingrijpend is. „Deze beslissing van het Europese Hof kan verstrekkende gevolgen hebben en dat niet alleen voor de SGP. De uitspraak komt erop neer dat het gelijkheidsbeginsel nu zó absoluut wordt gemaakt, dat andere klassieke politieke en religieuze vrijheden erdoor worden weggedrukt.”

Volgens Van Leeuwen zou deze redenering ertoe kunnen leiden dat ook andere politieke partijen, christelijke organisaties, kerken en levensbeschouwelijke instellingen in het gedrang gaan komen.

Het Europese Hof laat zich niet uit over de vraag hoe er nu verder gehandeld dient te worden. „De SGP wil de uitspraak nu eerst bestuderen en op zich in laten werken om daarna te kunnen nagaan wat de mogelijke consequenties van de uitspraak zijn”, aldus de SGP-partijvoorzitter.

De partij wil nu eerst afwachten hoe het kabinet zal reageren.

Vragen

PvdA-Kamerlid Heijnen heeft vrijdagmiddag schriftelijke vragen gesteld aan minister Spies van Binnenlandse Zaken. Hij wil van de bewindsvrouw weten welke maatregelen zij gaat nemen om ervoor te zorgen dat vrouwen op SGP-kandidatenlijsten kunnen komen. Wat de PvdA’er betreft zou dat kunnen door de SGP te verplichten de beginselen en reglementen aan te passen.

Clara Wichmann

Voorzitter Anniek de Ruijter van het Clara Wichmann Proefprocessenfonds reageerde verheugd op de uitspraak van het Europese Hof „We hadden het niet verwacht, maar wel heel erg gehoopt.” De Ruijter vindt dat de uitspraak van het Europese hof meer heeft opgeleverd dan verwacht. „De SGP mag niet alleen vrouwen niet meer uitsluiten, maar moet ze ook daadwerkelijk op de kieslijst plaatsen.” De voorzitter van het fonds verwacht nu dat zowel de partij als de Staat der Nederlanden effectieve maatregelen gaat nemen om aan de uitspraak gehoor te geven.

Een overzicht van de rechtsgang

26 november 2003: Het Clara Wichmann Instituut en enkele andere organisaties eisen in een civiele procedure bij de Haagse rechtbank dat de Nederlandse staat maatregelen moet nemen tegen de SGP zodat er ook vrouwen worden toegelaten.

7 september 2005: De rechter geeft de aanklagers gelijk en bepaalt dat de staat maatregelen moet nemen tegen de partij zodat ze vrouwen toelaat. De staat moet direct de subsidiekraan dichtdraaien.

5 december 2007: De Raad van State spreekt uit dat de staat de subsidie aan de SGP niet mag stopzetten. De SGP had bij de bestuursrechter bezwaar aangetekend tegen het besluit om de geldkraan dicht te draaien.

20 december 2007: Het Haags gerechtshof bekrachtigt in hoger beroep het vonnis van de rechtbank dat de staat maatregelen moet nemen tegen de SGP. Het bevel om de subsidie te staken, neemt het gerechtshof niet over.

7 maart 2008: De staat, de SGP en de belangenorganisaties onder leiding van het ondertussen (om)gevormde Proefprocessenfonds Clara Wichmann stellen cassatieberoep in bij de Hoge Raad.

9 april 2010: De Hoge Raad spreekt uit dat de SGP in strijd handelt met het VN-Vrouwenverdrag door vrouwen van kandidatenlijsten te weren. De Hoge Raad acht de handelwijze van de partij onaanvaardbaar. De staat moet effectieve maatregelen nemen tegen de partij, zodat vrouwen op kandidatenlijsten wel een plek kunnen krijgen.

14 oktober 2010: De SGP legt de uitspraak van de Hoge Raad voor aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

20 juli 2012: Het Europees Hof spreekt uit dat het beroep van de SGP niet ontvankelijk en ongegrond is.