In een duidelijke verwijzing naar deze situatie noemde de Syrische Grieks-melkitische patriarch Gregorius III Laham het maandag uiterst verontrustend dat de taal van het geweld de boventoon voert en de stemmen die oproepen tot gematigdheid en verzoening verzwakt zijn. „Veel mensen wensen blijkbaar de taal van dialoog en verzoening niet meer te horen. Als christenen zijn wij echter verplicht deze taal te spreken.”

De patriarch noemde de anarchie en de bijna onstuitbare instroom van wapens de grootste bedreigingen voor Syrië. Ze leiden tot geweld dat uitsluitend in nog meer (tegen)geweld resulteert en dat de hele Syrische bevolking treft.

Syrische christenen delen feitelijk het lot van hun islamitische landgenoten, alleen vormen zij de zwakste schakel. „Ze zijn hulpeloos en het meest kwetsbaar voor ontvoering, afpersing 
en andere vormen van misbruik.”

Vervolging

De patriarch spreekt echter tegen dat er momenteel in Syrië sprake is van een systematische vervolging van christenen. Het conflict in Syrië neemt wel steeds meer de vorm aan van een bloedige sektarische strijd tussen alevieten en soennieten, waarbij beide partijen in toenemende mate christenen wantrouwen.

Toen de alevitische wijken in Homs onder vuur kwamen te liggen van soennitische rebellen begonnen alevitische jongeren in deze wijken zich te bewapenen om hun huizen en families te beschermen.

Ze richtten zogeheten burgerwachten (in het Arabisch ”djama’at madaniyah”) op, die waarschijnlijk de beruchte shabiha vormen, de knokploegen van het regime.

Enkele maanden geleden voerde ik een gesprek met twee leden van zo’n burgerwacht die ontstemd waren over het feit dat christenen in Homs weigerden zich te bewapenen om hun eigen wijken te verdedigen.

Volgens deze twee jonge alevieten hadden de christenen het volkomen aan zichzelf te wijten dat ze door zwaarbewapende rebellen uit hun huizen en wijken werden verdreven.

Ze spraken hun vermoeden uit dat het een strategische keuze was van de christenen om neutraal te blijven om aan het einde van de oorlog partij te kunnen kiezen voor de overwinnaar. De afgelopen maanden doken er in Syrië steeds vaker bewijzen op van specifiek tegen christenen gericht geweld.

Patriarch Laham ontkent dat er sprake is van vervolging, maar verbindt deze kwestie wel met het feit dat Qatar en Saudi-Arabië maanden geleden zijn begonnen op grote schaal Syrische rebellenbewegingen te financieren en te bewapenen. Zij hebben hierbij een voorkeur voor groeperingen die hun salafistische gedachtegoed delen.

Heilige oorlog

Het zijn vooral deze salafistische en jihadistische bewegingen die verantwoordelijk zijn voor het geweld tegen Syrische christenen. Deze groeperingen strijden niet voor vrijheid, mensenrechten of democratie, maar zien hun strijd tegen het Syrische regime uitsluitend als een heilige oorlog tegen de ongelovigen, waartoe ze ook de christenen rekenen.

De strijd van Qatar en Saudi-Arabië tegen het Syrische regime is ten diepste een verkapte oorlog met Iran. Er vindt op een meer geestelijk niveau een strijd plaats om de aard en het wezen van de soennitische islam in Syrië. 
Met de wapens en buitenlandse strijders worden ook onverzoenlijke en onverdraagzame salafistische ideeën geïmporteerd – vooral hier schuilt het grootste gevaar voor het Syrische christendom.

De meest radicale exponenten van deze ideeën, die wezenlijk vreemd zijn voor de gemiddelde Syrische moslim, wensen geen enkele co-existentie met de Syrische christenen, maar uitsluitend hun verdrijving en eliminering.

Waarbij het Syrische christenen te denken geeft dat het postchristelijke Europa zich in deze crisis aan dezelfde zijde blijkt te bevinden als het wahhabitische Saudi-Arabië en zelfs terreurnetwerk al-Qaida.

Gebed

Syrische kerkelijke leiders beseffen daarom dat de oplossing uitsluitend uit de Syrische samenleving zelf moet komen. Patriarch Laham vraagt christenen wereldwijd te bidden voor het succes van de Syrische Musalahah­beweging, waarvan de leden momenteel actief zijn in alle kerken.

„Deze beweging legt de fundamenten waarop in een later stadium werkelijke oplossingen kunnen worden gebaseerd voor de diep tragische situatie in ons vaderland.”