Alstublieft Ethiopië, een cadeautje van China
Het geven van geschenken is een belangrijk sociaal smeermiddel in China. In het buitenland gaan er dan ook ‘cadeautjes’ over tafel.
De glanzende toren van het nieuwe onderkomen van de Afrikaanse Unie steekt triomfantelijk uit boven de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba. Het 113 meter hoge fonkelnieuwe hoofdkantoor van het Afrikaanse samenwerkingsverband werd in januari opgeleverd. Een cadeautje van China. Kosten: zo’n 160 miljoen euro.
Voorwaar geen klein pakje van de Aziatische tijger. Het gebouw heeft een conferentiezaal met 2550 zitplaatsen, een andere met 650 plaatsen, vijf perszalen, viprooms – alles kortom wat nodig is voor een zichzelf respecterende internationale instelling. Het Chinese persbureau Xinhua sprak over het geschenk als „een mijlpaal in de lange vriendschap tussen China en Afrika.”
Het gebouw is zeker niet het eerste geschenk van China aan Afrikaanse landen. Scholen, ziekenhuizen, bruggen: China houdt ervan cadeautjes uit te delen op het continent.
Chinakenner en journalist Boye de Menthe schrijft in een van zijn boeken over Chinese etiquette en ethiek dat het geven van cadeautjes een belangrijk sociaal gebruik in China is. Dit geldt voor familie- en vriendschapsrelaties, maar ook in het onderlinge verkeer tussen politieke autoriteiten en zakenmensen.
Het geven van geschenken is voor Chinezen logisch in het onderhouden van een netwerk van relaties. Het goed houden van deze relaties is zowel een morele verplichting als vanuit praktische overwegingen nuttig. Het geregeld overhandigen van cadeaus versterkt de banden en het onderlinge vertrouwen.
Het gaat daarbij echter wel om wederkerigheid. Volgens Chinaspecialisten is dit zelfs de pijler van sociale interactie in het Aziatische land. Iemand benaderen en niets meebrengen geldt als hoogst onbeleefd. Een cadeau accepteren en niets teruggeven, kan al evenmin.
Dat mechanisme begrijpen ze in Afrika ook. In Afrikaanse media is het nieuwe hoofdkantoor van de Afrikaanse Unie dan ook wel het paard van Troje genoemd. Dit kost ons onze grondstoffen, schreven sommige pessimistische commentatoren. Duidelijk lijkt dat het geschenk bij China enige verwachtingen schept voor de handelscontacten. „China doet niets voor niets”, aldus de pessimisten.
Anderen toonden zich echter optimistischer. „Welke andere vriend zou bereid zijn om midden in de wereldwijde economische crisis een hoofdkantoor voor de Afrikaanse Unie van 200 miljoen dollar neer te zetten?” wierp de Afrikaanse journalist Antoine Roger Lokongo bijvoorbeeld als vraag op. „In de Chinese cultuur is het geven van cadeaus een manier om de vriendschap te betonen, vrijgevigheid en loyaliteit.” Zijn devies: Zeg dankjewel, en accepteer het gewoon.
