Toch is er één belangrijk verschil. Dat betreft de partijorganisatie en langetermijnstrategie. Het gebouw van de SP is vanouds bewust opgetrokken vanaf het lokale grondvlak. Actieve partijleden trokken door de volksbuurten van grote steden, hielpen minderbedeelden in hun contacten met woningbouwverenigingen of het aanvragen van een uitkering, en legden zo, door week in week uit –ook als er níet direct verkiezingen naderden– voort te ploeteren, een stevige basis voor electorale successen. De langetermijnstrategie van Marijnissen en de zijnen: liever een langzame maar gestage groei van onze partij dan de jojo-achtige groeistuipen van bijvoorbeeld D66.

Die aanpak was jarenlang uitermate succesvol. De SP groeide van twee Kamerzetels (1994) via vijf (1998) en negen (2002 en 2003) naar maar liefste vijfentwintig (2006). Met een vergelijkbare groei in gemeenteraden en Provinciale Staten. Ongekend!

Geen wonder dat alle overige partijen stilletje of openlijk de SP tot hun grote voorbeeld namen (al lieten de verkiezingen van 2010 zien dat ook de SP vatbaar was voor een forse terugval). Zó moest je een partij opbouwen. Van onder naar boven. En met veel lokaal contact met de kiezers.

Totdat… zich een alternatieve strategie aandiende. Want de heer Geert W. uit Venlo pakte het voltrekt anders aan. En had eveneens groot succes. Hij begon niet onder, maar bovenin de piramide. Als onafhankelijk Kamerlid met een ongelooflijk grote mond bewerkte ook hij een spectaculaire groei. Van één Kamerzetel in 2004 steeg hij naar negen in 2006 en naar vierentwintig in 2010. Voor hem geen geploeter in woonwijken en geen eindeloze partijcongressen. Hij had niet eens een partij nodig! Zijn podium en springplank was de vergaderzaal van de Tweede Kamer.

Met de verkiezingen van september in aantocht dient zich de vraag aan van welke radicale partij Nederland meer te vrezen heeft. Juist nu de gedoogconstructie met de PVV is mislukt, maakt de SP zich op om het regeringskasteel te bestormen. Nu moet gaan gebeuren wat Marijnissen in 2006 misliep: deelname aan een kabinet. Als Roemer en de zijnen de laatste maanden iets uitstralen, dan is het: wij zijn er klaar voor. Zelfs voor het leveren van de minister-president. En de peilingen ondersteunen die ambitie.

In rechtse kringen wordt dit scenario voorgesteld als een verschrikkelijke nachtmerrie. En inderdaad, het is maar zeer de vraag of Nederland er beter van wordt als Roemer de leiding neemt. De SP mag dan sinds haar oprichting in de jaren zeventig een stuk realistischer zijn geworden, zich als een kameleon hebben aangepast aan de tijdsomstandigheden en zich op lokaal vlak al meer dan een decennium hebben bewezen als acceptabele bestuurder, dat neemt niet weg dat het bijna niet valt in te denken hoe met de SP in het zadel ook maar een fractie van de vele miljarden die de komende jaren nodig zijn, bezuinigd zal kunnen worden.

Maar terug naar de vergelijking met haar radicale evenknie, de PVV. Slechter dan die ‘partij’ zal de SP het in het landsbestuur niet gemakkelijk kunnen doen. Wilders, in wiens woordenboek de term “hervormen” sowieso al niet voorkomt, presteerde het immers om, zonder scrupules, in een tijd van financiële crisis anderhalf jaar kostbare tijd verloren te laten gaan. En hij speelde het klaar om na zeven weken serieus Catshuisberaad zonder steekhoudende motivering de stekker uit de gedoogcoalitie te trekken. Waarna hij en het kabinet op beschamende wijze met lege handen stonden.

Ook op het immateriële vlak hoeven we niet te verlangen naar een coalitie met de SP. Maar ook hier geldt: of nu de PVV of de SP aan de knoppen zit, dát is lood om oud ijzer. Afschaffen van het verbod op godslastering? Schrappen van de zogeheten enkelefeitconstructie uit de Algemene wet gelijke behandeling? Een verbod op gewetensbezwaarde trouwambtenaren? Dit soort dossiers zijn noch bij SP noch bij PVV in veilige handen.

En bij de meeste middenpartijen trouwens ook niet.