De landen die het meest geraakt zijn door de eurocrisis kunnen hun schulden substantieel reduceren met duurzame energie. Griekenland, Italië, Portugal, Spanje en Ierland hebben uitstekende omstandigheden om energie op te wekken uit zon, wind en geothermische bronnen. Ze kunnen hun schuldeisers concessies geven voor grootschalige investeringsprogramma’s in duurzame energie die voor lange termijn voldoende financieel rendement opleveren.

Dit ”duurzame-energieconcessies-voor-schuldenplan” is twee weken geleden geïntroduceerd door een groep van hoogleraren economie en energie in NRC Handelsblad. Uit hun berekeningen blijkt dat een schuldreductie van 30 procent mogelijk is als Ierland minder dan 1 procent, Portugal ongeveer 1 procent en Griekenland ongeveer 2 procent van het totale landoppervlakte in concessie geeft voor het opwekken van duurzame energie. De auteurs benadrukken daarbij dat „projecten niet per se alleen moeten plaatsvinden door grootschalige opwek op grote lappen grond. Ook lokaal kan een enorme potentie voor decentrale energie worden verzilverd.”

De betreffende landen worden in staat gesteld om een flink deel van hun schuldenlast af te lossen en tegelijkertijd krijgt hun economie en werkgelegenheid een impuls bij de bouw en het onderhoud van de installaties. „Vooral de jonge generatie in die landen, die nu geconfronteerd wordt met een reusachtige jeugdwerkeloosheid, krijgt weer perspectief op een schuldenvrije toekomst. En Europa krijgt meer duurzame energie. Het draagt daarmee bij aan een leefomgeving die schoner, gezonder en veiliger is voor haar burgers”, aldus de hoogleraren.

Lage rente

Om de uitoefening van de concessierechten en daarmee de aflossing van de schulden extra te stimuleren, moeten de schuldeisers –al dan niet via een speciaal daartoe op te richten consortium– de te realiseren duurzame-energieprojecten tegen een lage rente kunnen financieren bij de Europese Investeringsbank (EIB). Dit past prima binnen de doelstellingen van de EIB en het beleid van de EU om de komende decennia een energietransitie door te maken. Een lage rente heeft een sterk positief effect op de rentabiliteit van de te realiseren projecten, omdat de installaties voor duurzame energie gekenmerkt worden door relatief hoge investeringskosten aan het begin en zeer lage operationele kosten. De ‘brandstoffen’ zon, wind en aardwarmte zijn immers gratis.

Ook moet de uitoefening van de concessierechten gepaard gaan met de verdere uitbouw van het al in aanleg zijnde Europese hoogspanningsnet. Via ondergrondse en overzeese gelijkspannings­kabels worden vraag en aanbod van duurzame stroom uit verschillende EU-lidstaten beter aan elkaar gekoppeld. Het plan kan ook aansluiten bij het project Desertec, dat investeert in duurzame-
energieprojecten in Noord-Afrika, om zo te voorzien in een deel van de Europese elektriciteitsbehoefte.

Slim vooruitdenken

Wil een plan zoals hier gepresenteerd slagen, dan moeten schuldeisers bereid zijn te handelen met het perspectief van een langere termijn, ten minste enkele decennia. De voordelen zijn talrijk: grondpacht tegen een lage prijs of zelfs gratis, lage rente op geïnvesteerd kapitaal, gunstige lokale omstandigheden en wereldwijd structureel stijgende groothandelsprijzen van conventionele energie. Aangezien de vraag naar grond met gunstige omstandig­heden (veel zon, wind of aardwarmte) waarschijnlijk zal toenemen, is het eigenlijk niet meer dan slim vooruitdenken.

De Europese commissie voor Economische en Monetaire zaken is inmiddels verzocht dit plan serieus te bestuderen. Het voorstel wordt positief ontvangen door Europese parlementariërs van de Liberaal Democraten, Sociaal Democraten en de Groenen. Zij verwelkomen alle innovatieve en creatieve input voor het debat dat gaande is. Om de financiële crisis en ook de energie- en milieucrisis op te lossen zijn volgens hen out-of-the-boxdenken en nieuwe economische modellen nodig.

De auteur is directeur van Nederland Krijgt Nieuwe Energie (nederlandkrijgtnieuweenergie.nl).