Dat blijkt donderdag uit een rapport van de Algemene Rekenkamer. De Rekenkamer constateert dat de risico’s voor de Staat van al die garanties sinds 2008 substantieel zijn toegenomen. Toen bedroeg het risico nog 42 procent van het bruto binnenlands product, wat overeenkwam met 250 miljard euro. Inmiddels is dat in 2011 vooral door garanties in het kader van de eurocrisis opgelopen naar 77 procent van het bbp, wat neerkomt op 465 miljard euro.

Het Rijk staat in toenemende mate garant voor risico’s van burgers, bedrijven en andere eurolanden. Voorbeelden zijn de Nationale Hypotheekgarantie (NHG), het depositogarantiestelsel (spaarrekeningen tot 100.000 euro gegarandeerd bij omvallen van een bank), exportkredietverzekeringen voor bedrijven en gegarandeerde leningen aan eurolanden als Ierland, Portugal en Griekenland.

De Rekenkamer zegt niet dat het kabinet dergelijke garanties niet had moeten afgeven, maar stelt wel dat de Tweede Kamer als controleur van de regering „geen periodiek en samenvattend inzicht in de ontwikkeling van de financiële risico’s” krijgt. „Hierdoor is het de Tweede Kamer onvoldoende duidelijk wat de omvang van de risico’s is, of risico’s beheerst worden en hoe de risico’s door het kabinet beperkt worden”, aldus de Rekenkamer.

In de toekomst kunnen financiële risico’s voor de overheid nog toenemen door een verdere stijging van de zorgkosten en meer uitgaven aan de AOW. Voor de zorg schetst de Rekenkamer twee scenario’s: in het gunstige geval lopen de zorgkosten op van 13 procent bbp nu naar 19 procent in 2040 en in het slechte scenario stijgen de kosten naar 31 procent bbp in 2040. Ook een studiegroep van topambtenaren waarschuwde vorige week al dat de zorgkosten voor de overheidsfinanciën onhoudbaar dreigen te worden.