Scheidemann (1596-1663), afkomstig uit Hamburg, was een van de belangrijkste leerlingen van Sweelinck. In de periode 1613-1614 studeerde hij in Amsterdam bij de ”organistenmaker”, zoals Sweelinck werd genoemd. Rond 1625 volgde Scheidemann in Hamburg zijn vader op als organist van de Katharinenkirche. Hij zou er tot zijn dood in 1663 blijven.

Scheidemanns orgelwerken worden gezien als de belangrijkste van de Noord-Duitse Sweelinckschool, zowel qua omvang en kwaliteit als qua stijlvormende invloed op de Noord-Duitse orgelmuziek tot aan Buxtehude, zo citeert Wim Kloppenburg in het cd-booklet Gustav Fock. Deze muziekwetenschapper ontdekte tussen 1955 en 1960 enkele belangrijke handschriften met orgelwerken van Scheidemann, helaas niet in autografen, maar in kopieën uit tweede of derde hand. Daardoor is niet van elk werk vast te stellen of het inderdaad van Scheidemann is. Maar dan nog, zegt Kloppenburg, is het een feit dat de grote betekenis van Scheidemann ons pas in de tweede helft van de 20e eeuw volledig duidelijk is geworden.

Leo van Doeselaar is titularis van het Van Hagerbeerorgel (1643) in de Leidse Pieterskerk, dat geldt als een van de mooiste bewaard gebleven instrumenten uit de 17e eeuw. Het drieklaviers orgel, dat nog veel oud materiaal uit 1446 en 1518 herbergt, is in de periode 1994-1998 door Verschueren gereconstrueerd naar de situatie van 1643. Volgens Van Doeselaar voelt de transparante en open muziek van de grote Scheidemann zich helemaal thuis op het Van Hagerbeerorgel.

Van Doeselaar speelt van de Duitse componist koraalbewerkingen en vrije werken. Voorafgaat een motet van Hans Leo Hassler, waarvan Scheidemann een intavolatie maakte. Van Doeselaar sluit af met de grote koraalfantasie over ”Ein feste Burg”; Scheidemann geldt als de schepper van deze compositievorm. De laatste bijna twaalf minuten worden gevuld door een demonstratie door Van Doeselaar van het orgel van de Pieterskerk.

Heinrich Scheidemann – Organ Works – Leo van Doeselaar, Organ of Pieterskerk Leiden; MDG (906 1746-6); € 23,20; www.mdg.de