Drie jaar geleden maakte de Nederlandse Mededingings­autoriteit (NMa) een speerpunt van de ontwikkeling van voedselprijzen. Kort daarop volgden invallen bij afzetorganisaties van groenten en fruit. Die zorgden voor veel onrust onder de tuinders, die gebukt gingen onder lage prijzen. Anderhalf jaar later meldde de NMa dat ze een kartel vermoedde in de paprikasector.

Gisteren kwam het bericht dat United West Growers (nu FrEsteem geheten) en Rainbow, twee dochterondernemingen van groentetelerscoöperatie FresQ in De Lier, beide een boete van 7 miljoen euro krijgen opgelegd. Ook de Venlose coöperatie ZON, ontstaan uit de vroegere groenteveiling, is schuldig bevonden. Omdat ZON in deze zaak klokkenluider was, ontloopt zij een boete.

UWG en Rainbow waren volgens de NMa in de onderzochte periode (2006-2009) samen met ZON goed voor ruim 30 procent van de Nederlandse paprikaproductie. In 2010 ging er ongeveer 400 miljoen euro om in de paprikasector. Via het kartel trachtten de ondernemingen de inkoopprijs van paprika’s voor afnemers (en dus de prijs voor hun eigen telers) hoog te houden, zo oordeelt de NMa. Daarnaast spraken zij af om minimumprijzen te hanteren, om elkaars klanten te ‘respecteren’ en om de paprikaprijzen op de groenteveiling van ZON te manipuleren.

FresQ liet gisteren meteen weten in beroep te gaan tegen de NMa-uitspraak. Volgens de coöperatie houdt zij zich aan het wettelijk Europees kader en respecteert ze de grenzen van de mededingingsregels. Met het Europees kader doelt FresQ op de Gemeenschappelijke Marktordening voor groenten en fruit (GMO). Deze Brusselse pot verstrekt subsidie aan telers die samen hun afzet verbeteren.

Voorzitter Nico van Ruiten van de landelijke tuindersorganisatie LTO Glaskracht stelt dat tuinders tegen botsend beleid aanlopen: Brussel stimuleert samenwerking, terwijl de NMa die juist tegengaat op grond van nationale mededingingswetgeving. Hij roept op tot duidelijkheid en wil dat de NMa vooraf een oordeel geeft als telers met nieuwe plannen komen.

Dat telers hun aanbod willen bundelen om een betere prijs uit de markt te halen is begrijpelijk. Tegen de steeds grotere inkooppartijen (supermarktketens) staat een individuele teler machteloos. Nederlandse paprikabedrijven draaien sinds 2007 onder de kostprijs. De EHEC-crisis vorig jaar heeft deze situatie nog verder verslechterd.

Volgens Van Ruiten wordt de consument niet benadeeld. Daarvoor is de invloed van samenwerkende telers op de markt te klein. Zo is het Nederlandse marktaandeel van de paprikaproductie in de EU slechts 2,6 procent.

De kwestie bij de zilveruien is van een andere orde. Vijf bedrijven (TOP, VECO, CROP, Thopol en Primofin), die samen 70 procent van alle zilveruien in Europa produceren, maakten afspraken over het in te zaaien areaal. Om te voorkomen dat er nieuwe ondernemingen op de markt actief zouden worden, kochten de vijf de bedrijfsmiddelen van stakende ondernemingen op. Ook hielden ze elkaar op de hoogte van de prijzen die zij in rekening brachten bij de conservenindustrie.