Om het jaar organiseert stichting Amsterdam Photo de Fotografie Biënnale GRID. Tot en met 1 juli vindt de vijfde editie van dit internationaal getinte fotofestival plaats. Maar liefst zeven Nederlandse steden en gemeenten huisvesten elk een deel van de omvangrijke collectie. De jongste versie van het fotofeest krijgt het thema ”Urban reality check” mee. Volgens de curatoren verandert een maatschappij voortdurend, met alle economische en sociale gevolgen van dien. Ruim honderd fotografen uit alle hoeken van de wereld maken de bezoeker deelgenoot van de huidige staat van samenlevingen wereldwijd.

Amsterdam, de thuishaven van de GRID-organisators, is de belangrijkste expositiestad. Amersfoort haakt dit jaar voor het eerst aan. Drie locaties in de stad herbergen een deel van het beeldmateriaal. Maar dat gaat Amersfoort bij lange na niet ver genoeg. Onder de noemer ”Amersfoort Fotostad” vijzelt men het geheel met 58 extra exposities flink op. De tentoonstellingen GRID en Amersfoort Fotostad vullen elkaar goed aan; bij GRID is het alles internationaal wat de klok slaat. Amersfoort Fotostad biedt vooral een podium aan fotografisch talent van eigen bodem. Samen met de sfeervolle entourage van de historische stad ingrediënten voor een leuk fotodagje uit. Print vooraf wel een programma (via 033fotostad.com), want de openingstijden kunnen per locatie verschillen. Een plattegrondje is ook geen overbodige luxe; niet alle exposities laten zich makkelijk vinden.

De gastvrouw van de Joriskerk is even eerlijk als toeschietelijk. „Het is wel een beetje een troep, her en der hangen groepjes foto’s”, zo introduceert ze de aanwezige fototentoonstellingen. „Maar er zit vast een systeem in”, relativeert ze haar uitspraak direct. Ze heeft duidelijk meer met het gebouw dan met de platen. Toch hangt er indrukwekkend werk van het GRID-festival. Confronterende fotoseries tonen de vreemde spagaat waarin Jakarta zit door het streven naar westerse welvaart. Met de omvang van de winkelcentra groeit de kinderarbeid mee. Iemand moet alle aangeschafte koopwaar toch sjouwen, zo lijken de platen te zeggen. Enkele meters verderop een wat luchtiger expositie. Een met tape vastgeplakt bordje meldt: „Vindt u een foto leuk? Scheur m af! Neem m mee!” De weggeeftentoonstelling doet aan als een rij scheurkalenders op schildersezels. Een van de fotoblokken toont een zuinig lachende Balkenende in een bolide. „Supermooie foto’s”, schrijft een oudere dame in het gastenboek dat erbij ligt.

Verderop in de kerk –waar de protestantse gemeente elke zondag twee diensten houdt– een bijzonder project van Agnes van Noorloos. In de serie ”Bestemming bereikt” maakt haar TomTom de dienst uit. Stuk voor stuk toetste ze Amersfoortse hoogtepunten in, waarna het apparaatje haar door de stad loodste. Zodra de TomTom vond dat de attractie bereikt was, knipte Van Noorloos een foto. Soms tonen de kiekjes inderdaad het bedoelde ”point of interest”, maar vaker blijkt het een misser. Een grappige opzet, maar de serie lijkt vooral te zeggen dat je aanwijzigen van navigatiesysteem niet te letterlijk moet nemen.

De Onze-Lieve-Vrouwetoren markeert het geografisch middelpunt van Nederland. Tijdens Amersfoort Fotostad fungeert het bouwwerk ook als expositieruimte. Op de portretten van Peete van Spankeren verbeelden oma’s met hun kleinkinderen de tegenstelling tussen jong en oud. Voor de reeks zocht Van Spankeren inspiratie bij 17e-eeuwse Russische iconen. De platen ogen wat iel in de kloeke toren, maar het kerkachtige interieur versterkt de sfeer die de foto’s ademen zeker.

In de Eemhaven, net buiten de stadskern, ligt de monumentale hotelboot Vita Nova voor anker. Vervoerde het schip decennialang enkel vracht, nu vormt het ruim een slaapplek voor logés. Het verzorgend personeel bestaat uit jongeren met een beperking. Begeleider Ger Verzijde: „Hier werken mensen met een lichte verstandelijke handicap. We willen hun hier een veilige leerwerkplek bieden, beschut werk heet dat.” De authentieke, drijvende herberg doet tijdelijk ook dienst als fotolocatie. „De jongens gaan niet zo graag op de foto”, weet Verzijde, „daarom zijn alleen hun handen gefotografeerd, allemaal hier aan boord.” Een prachtige serie is het resultaat: werkende handen, rustende handen, poetsende handen, zich afdrogende handen. Ook een plaat met de handen van Verzijde en zijn vrouw hangt in het ruim; na intensieve jaren nog altijd innig verbonden.

www.gridphotofestival.com www.033fotostad.com

Vinexcultuur

Vinexwijk Vathorst kan niet bogen op een rijke historie. Om de nieuwbouwwijk cultureel meer te profileren, schakelde Amersfoort Fotostad een grote naam in. De organisatie vroeg Mattia Insolera, winnaar van de World Press Photo 2009, om het leven in de Vinexlocatie te portretteren. De Spaans-Italiaanse fotograaf ontdekte in Vathorst „complexe sociale structuren” en trachtte ze in beeld te vangen. Het resultaat is opgehangen in wijkcentrum Icoon. De platen ogen meer huiselijk en gezellig dan ingewikkeld; een man tuurt naar zijn ASUS-laptop, verderop zitten een moeder en zoon aan de avonddis, in een ander huis ruimt iemand de vaatwasser in. Insolera koos een onconventioneel standpunt; in plaats van de huizen binnen te gaan, fotografeerde hij van buiten de woonkamers in. Samen met goed geplaatst flitslicht gunt de fotograaf bezoekers een boeiende blik in het alledaagse leven van Vathorstse gezinnen.