Een account op een reformatorisch internetforum is in een paar muisklikken aangemaakt en maakt het mogelijk om met honderden gelijkgezinden of juist met net iets anders denkenden in gesprek te gaan. Een soort biblebelt, maar dan altijd en overal digitaal bereikbaar.

Lang niet iedereen die zich registreert als lid van een van de reformatorische fora (zie kader) doet actief mee in de discussie. Er zijn veel meelezers die hooguit een enkele keer een reactie achterlaten. De meeste berichten zijn echter afkomstig van actieve leden, mensen die soms honderden reacties per jaar schrijven. Wat beweegt hen om zo veel tijd te steken in discussies met anonieme mensen die ze vaak alleen via internet kennen?

Jan de Jong (71) is een van de oudere forumleden van Gereformeerd Gezind. Na zijn pensionering is hij in 2007 met zijn echtgenote verhuisd naar een stadje in het noordoosten van Brazilië. Via de internetedities van het Algemeen Dagblad en het Reformatorisch Dagblad blijft hij op de hoogte van wat er in Nederland speelt. En via Gereformeerd Gezind.

De Jong is nu bijna een jaar actief op het forum en heeft al ruim 2500 postings op zijn naam staan. Vrijwel elke dag is hij op het forum te vinden. „’s Morgens, ’s middags en ’s avonds kijk ik vaak of er ‘nieuws’ is, vooral bij de onderwerpen waarin ik zelf actief ben”, zegt hij. „Dat zijn dan meestal de maatschappelijke en kerkelijke thema’s.”

Joris Bogers (34) woont ook in het buitenland. Vanuit het Ierse Cork post hij zo’n 1000 berichten per jaar op Refoweb. Verreweg de meeste forumleden hebben een reformatorische achtergrond, maar Bogers heeft zoals hij het zelf zegt nog nooit een godservaring gehad en noemt zich overtuigd atheïst.

Toch is Bogers graag op Refoweb. „Ik denk dat het zelfs mijn meest bezochte site is. Ik voel me daar thuis. Het is een uitnodigend en open forum en ik ben gewoon verschrikkelijk nieuwsgierig.”

Bogers post vooral veel bij wetenschappelijke en politieke onderwerpen. „Sommige mensen hebben een heel vreemd beeld van de evolutietheorie. Daar kan ik voor de nuance zorgen. En ik vind het ook leuk om bij politieke discussies een liberaal standpunt te verdedigen.”

De theologische onderwerpen laat hij meestal voor wat ze zijn. „Ik lees ze wel hoor. Dan zoek ik de Bijbelteksten op die mensen noemen als argumenten. Het is veel theologie van de koude grond. Dat geeft ook niet, want zo’n forum is ook een gezelligheidsding. Maar er zijn ook forumleden die theologie hebben gestudeerd en echt iets te vertellen hebben. Je weet op een gegeven moment wel welke mensen je serieus moet nemen.”

Ook Trudi Blom (46) uit Gouda is een actief forumlid. Sinds 2005 is ze lid van Refoforum. Inmiddels heeft ze al ruim 15.000 bijdragen geleverd. „Als er een flinke discussie is, heb je toch al gauw een aantal postings per dag”, zegt ze. Blom is meestal te vinden bij de theologische onderwerpen. „Dat is heel leerzaam. Er zijn echt mensen die iets te vertellen hebben. Soms heeft iemand iets heel mooi geformuleerd, dan print ik het uit.”

Naast de theologische discussies zijn er ook de zogenaamde leutertopics, vertelt ze. „Ik vind het zelf meestal niet zo boeiend om recepten uit te wisselen of te vertellen welk boek je aan het lezen bent. Maar soms is het ook wel weer fijn, als je bijvoorbeeld iets hebt meegemaakt en je kunt je verhaal kwijt bij het topic ”Waar baal jij van?”.

Petra Holsappel (28) uit Kampen is net als Blom lid van Refoforum, maar is inmiddels ook betrokken geraakt bij het Rehobothforum, dat nu bijna een jaar bestaat. „Ik kreeg via Refoforum een uitnodiging om lid te worden van het Rehobothforum. Dat is het forum waarop ik nu het actiefst ben.”

Holsappel discussieert graag mee bij de theologische onderwerpen, maar is ook regelmatig te vinden bij de huis-tuin-en-keukenonderwerpen. „Daar leer je elkaar weer op een andere manier kennen. Je kunt daar leuke dingen met elkaar delen, soms lekker melig doen of juist met elkaar meeleven.”

Bewuste keus

Holsappel zit nog steeds op Refoforum, maar daar zijn de gesprekken „behoorlijk intellectueel. Ik ben zelf niet zo thuis in de oudvaders en Calvijn en dat is soms wel nodig als je daar wilt meediscussiëren. Wat dat betreft is Rehobothforum wat laagdrempeliger.”

Blom heeft juist bewust voor Refoforum gekozen. „Ik ben ook nog lid van Refoweb, maar daar kom ik eigenlijk niet vaak meer. Op Refoforum zit je meer onder gelijkgezinden. Bovendien is het een kleinere groep. Je weet dat er echt gereageerd wordt als je iets zegt.”

Voor Bogers is Refoweb de enige optie. „Ik zat in mijn studententijd eerst op een ander reformatorisch forum, maar daar werd alles wat ik zei gelijk weggehaald. Nu hang ik hier al een jaar of tien rond. Ondertussen weet ik wat ik wel of niet kan zeggen.” Hij lacht even. „Veel mensen weten dat niet, maar ik ben al wel met mijn tweede nickname bezig. De eerste is geband omdat ik het te bont had gemaakt.”

De Jong voelt zich het meest thuis op Gereformeerd Gezind. „Na verschillende fora bekeken te hebben kwam ik toch bij Gereformeerd Gezind terecht, omdat ik dat het ruimdenkendste forum in de reformatorische gezindte vindt.”

Soms organiseren forumleden meetings, bijeenkomsten waar ze elkaar in het echt kunnen ontmoeten. Blom is wel eens op zo’n meeting geweest. „Het is wel raar om ineens iemand in het echt te ontmoeten”, zegt ze. „Dan weet je ineens zijn echte naam, terwijl je die persoon toch vooral van zijn digitale identiteit kent.”

Vanwege de afstand zijn meetings voor De Jong en Bogers geen optie. Bogers ontmoet wel eens medeforumleden. „Afgelopen zomer zijn we met vijf man een weekje naar Rome geweest”, vertelt hij. „Ik pas me dan natuurlijk aan, bijvoorbeeld als het gaat om zondagsbesteding. Het was een heel bijzondere ervaring. Als het even kan, ben ik graag van de partij.”

Holsappel is nog nooit naar een meeting geweest. „Ik heb wel eens afgesproken met een van de forumleden, maar dat was omdat we toch allebei naar de Open Doorsdag gingen. Dan is het leuk om elkaar even te ontmoeten. Aan de andere kant heeft die anonimiteit heeft ook wel weer wat. Vaak heb je op het forum geen idee hoe oud iemand is, en of het een man of een vrouw is. Dan kun je iemand daar ook niet op beoordelen.”

Een andere manier om nader contact te leggen is het sturen van persoonlijke berichten. Wie nieuw is op het Rehobothforum kan van Holsappel zo’n berichtje verwachten. „Ik wil graag dat mensen zich welkom voelen op het forum”, legt ze uit.

Het sturen van privéberichten –pb’en noemt ze het– is voor haar een belangrijk onderdeel van het forumleven. „In een discussie gaat het meestal om argumenten, maar via pb kun je verder doorpraten over hoe je de dingen zelf ervaart. Dan heb ik ook vaak persoonlijke gesprekken over het geloof.”

Uitdrukkingen

Voor Holsappel zijn persoonlijke gesprekken de belangrijkste reden om actief te zijn op een reformatorisch forum. „Ik heb natuurlijk ook mijn gewone sociale leven, met een Bijbelkring van de kerk en allerlei andere contacten met gelijkgezinden, maar de meerwaarde van het forum is voor mij juist dat je ook gelovigen uit andere kerken ontmoet. Je merkt dat mensen allemaal hun eigen uitdrukkingen hebben. Ik had vanuit mijn achtergrond bijvoorbeeld nog nooit van ”bekommerden” gehoord. Maar als je daar in een topic over wedergeboorte over doorpraat, kom je erachter dat je toch hetzelfde bedoelt, dat je allebei erkent dat Jezus Christus de enige weg tot God is en dat de Heilige Geest je bij Hem moet brengen.”

Bogers kwam juist op het forum voor de wetenschappelijke gesprekken over onderwerpen zoals evolutie. „Ik vond het in het begin vooral leuk om te stoken”, bekent hij. Inmiddels heeft hij de hoop om mensen te kunnen overtuigen al lang opgegeven. „Ik ben ook wel milder geworden. Ik kwam er al snel achter dat ik christenen gewoon niet snap. Je kunt er vervolgens voor kiezen om ze te negeren, maar je kunt ook het gesprek aangaan. Daar leer je heel veel van, heb ik gemerkt. Neem nu het homostandpunt. Ik heb gemerkt dat het geen kwaadwilligheid is als mensen tegen homoseksuele relaties zijn. Het is niet dat ze het iemand niet gunnen of dat ze homo’s dwars willen zitten, maar ze geloven dat de Bijbel daar geen ruimte voor laat.”

„Ik zit vooral op Refoforum voor de gedachtewisseling, voor de discussies op niveau”, zegt Blom. „Anderen gaan daarvoor op een studentenvereniging, ik vind dat op het forum.” Een discussie op het forum werkt soms beter dan een direct gesprek, merkte ze. „Op een forum heb je de tijd om even na te denken voordat je iets zegt. Je kunt de dingen rustig formuleren.”

Natuurlijk gaat het ook wel eens mis. Ook daar weet Blom van mee te praten. „Zeker als het een onderwerp is dat je diep raakt. Dan kunnen de emoties hoog oplopen. Je ontkomt er niet aan dat het wel eens uit de hand loopt. Maar als je live tegenover elkaar zit, kun je ook ruzie krijgen. Meestal kun je elkaar na afloop weer de hand schudden.”

De Jong herkent dat. „Er zijn forumleden die bij wijze van spreken over je heen vallen als je een iets afwijkende mening hebt. Maar meestal worden er goede discussies gevoerd. Het is fijn om te lezen wat anderen te zeggen hebben en je eigen gedachten met anderen te kunnen delen. En als mensen elkaar in de haren vliegen zijn de moderators streng.”

Naam: Rehobothforum.

Ontstaan: Op 22 juli 2011 uit onvrede over het strakke modereerbeleid van Refoforum, waardoor sommige leden zich daar niet meer thuis voelden.

Doelgroep: Mensen van allerlei leeftijden met diverse kerkelijke achtergronden die de Bijbel en de Drie Formulieren van Enigheid onderschrijven.

Omvang: 119 leden, 52.850 berichten.

Activiteit: Gemiddeld 225 nieuwe berichten per dag.

Opvallend: Elke week verzorgt een van de forumleden een weeksluiting.

Populairste subfora: Bezinning, Bijbelstudie en Kantine (kletsen over allerlei onderwerpen).

Zondagsbeleid: Gesloten.

Naam: Refoforum.

Ontstaan: Op 30 september 2005 als doorstart voor het forum van de website Om Sions Wil, dat toen bijna vijf jaar bestond. Het lijkt de beheerders beter als het forum niet langer gelieerd is aan Om Sions Wil.

Doelgroep: Mensen die de Bijbel en de Drie Formulieren van Engiheid onderschrijven en staan in de lijn van de Reformatie en de Nadere Reformatie.

Omvang: 1886 leden, 516.361 berichten.

Activiteit: Gemiddeld 200 nieuwe berichten per dag.

Opvallend: Februari dit jaar overgenomen door Erdee Media Groep.

Populairste subfora: Actuele zaken, Kerk en Cultuur (algemeen) en Theologie (algemeen).

Zondagsbeleid: gesloten.

Naam: Refoweb.

Ontstaan: Op 1 februari 2001 gelanceerd om reformatorische jongeren op internet een plaats te geven om met elkaar in gesprek te gaan.

Doelgroep: In de eerste instantie jongeren uit de gereformeerde gezindte, maar ook gasten zijn welkom als ze zich aan de regels houden en geen niet-Bijbelse leer promoten. Om te reageren op de subfora Bijbel, Dogmatiek en Geloof & Leven moeten forumleden de Bijbel erkennen als onfeilbaar Woord van God, respect hebben voor de reformatorische belijdenis en instemmen met de apostolische geloofsbelijdenis.

Omvang: 7773 leden, 577.204 berichten (niet compleet door regelmatig opschonen).

Activiteit: Gemiddeld 166 nieuwe berichten per dag.

Opvallend: Het meest bezochte onderdeel van de website is niet het forum (1000 unieke bezoekers per dag), maar de vragenrubriek (dagelijks 2500 unieke bezoekers), waar mensen anoniem vragen kunnen stellen die door de redactie aan een deskundige uit eigen achterban worden voorgelegd.

Populairste subfora: Slowchat en Relaties.

Zondagsbeleid: Open. Forumleden worden geacht op die dag geen sportuitslagen te vermelden, maar Refoweb beveelt de leden van harte aan om op de religiefora met elkaar in gesprek te gaan over geestelijke dingen.

Naam: Gereformeerd Gezind

Ontstaan: In Juni 2005 opgericht omdat hervormd-gereformeerden binnen de PKN behoefte hadden aan onderling contact en zich na de scheuring van 2004 steeds minder thuis voelden op het toenmalige Om Sions Wilforum.

Doelgroep: Mensen die lid zijn van een kerk binnen de gereformeerde gezindte en daar van harte in staan, de Bijbel erkennen als het onfeilbaar Woord van God en de belijdenisgeschriften onderschrijven.

Omvang: 731 leden, 67.800 berichten.

Activiteit: Gemiddeld 30 nieuwe berichten per dag.

Opvallend: Onder het subforum Overig staan talloze meditaties, citaten en preken van oudvaders en reformatoren. Deze postings worden vrijwel nooit uitgebreid bediscussieerd, maar de bezoekersaantallen laten zien dat ze wel gelezen worden. De teller staat gemiddeld op 1500 per overdenking.

Populairste subfora: Maatschappij en Kerkelijk Leven.

Zondag: Gesloten.

Forumtaal

Bannen: Het blokkeren van een forumlid dat zich niet aan de regels houdt

Meeting: Bijeenkomst waarbij forumleden elkaar in het echt kunnen ontmoeten.

Moderator: Persoon die het forum beheert (modereert) en in de gaten houdt of forumleden zich aan de regels houden. Heeft ook het recht om niet off-topicberichten of niet stichtelijke reacties te verwijderen.

Nickname: Ook wel kortweg ”nick” genoemd. Door het forumlid zelfgekozen naam waaronder hij/zij bekendstaat op het forum. Het is daardoor mogelijk om anoniem te blijven.

Off-topic: Niet ter zake doen in een bepaalde discussie.

Pb’en: Het versturen van een persoonlijk bericht.

Posting: Berichtje op een forum, kan in lengte variëren van een smiley tot een complete uiteenzetting.

Smiley: Gezichtje dat emotie uitdrukt met behulp van leestekens, bijvoorbeeld ;) of :(

Slowchat: Ook wel leutertopics, onderwerpen waar bezoekers gezellig babbelen of woordspelletjes spelen.

Topic: Onderwerp waarover een discussie gaat.