Jiri Zurek, projectleider van Sonus Paradisi, digitaliseerde inmiddels de klank van 36 orgels, waaronder die van het Schnitgerorgel van de Grote Kerk in Zwolle. Toppers vindt hij het grote Cavaillé-Collorgel in Caen, het Isnardorgel in Saint-Maximin met zijn karakteristieke tongwerken, en het Silbermannorgel in de Petrikirche te Freiberg. „Natuurlijk horen Zwolle en Utrecht daar ook bij. We proberen met ons team de belangrijkste orgelscholen in kaart te brengen. Daar scharen we een Bätz onder, als vertegenwoordiger van de Hollandse orgelstijl in de 19e eeuw, maar ook het Poolse instrument in Krzeszow met vijftig stemmen, gebouwd in de typische Silesische barokstijl.”

De klankvoorbeelden van het Utrechtse Bätzorgel roepen direct herkenning op. Waren veel eerdere opnamen relatief direct en transparant, bij deze opname bepaalt de opvallend volle en lange akoestiek (ruim zes seconden) in hoge mate de beleving. Dergelijke samplesets worden ”wet” (nat) genoemd, omdat je als het ware kunt zwemmen in de golven van de akoestiek. Op een Hauptwerkforum schreef iemand dat het daarom geen makkelijke sampleset is om te bespelen. Hij voegde daar met een knipoog aan toe: „Maar dat kan ook komen omdat ik nooit een zwemdiploma heb gehaald.” Je moet inderdaad behoorlijk puntig spelen, wil je hier Bach tot zijn recht laten komen. „De romantiek mag natuurlijk weer wel gebonden, maar articuleren blijft altijd van groot belang, om het geen zwempartij te laten worden.”

De ruimtelijke beleving wordt versterkt doordat het orgel quadrafonisch is opgenomen: met vier microfoons. Deze surround-benadering, een specialiteit van Zurek, vergroot de omvang van de sampleset aanzienlijk. Een zwak punt van Hauptwerk, de software waarmee de sample te bespelen is, was vaak de weinig bevredigende weergave van de tremulant. Bij nieuwere sets is dit ondervangen door de belangrijkste registers twee keer op te nemen: zonder en met tremulant. De klank van de Vox Humana van het Bovenwerk is daardoor nu al spraakmakend.

Zes dvd’s blijken nodig om de orgelklank vast te leggen. Als het instrument wordt gespeeld als ‘gewone’ stereo-opname, heeft de computer minstens 8 GB werkgeheugen nodig; in vierkanaals ”surround” minstens 16 GB. De sampleset van Utrecht kost ruim 10 euro per register. In vergelijking met het Bosch/Schnitgerorgel in Vollenhoven, waarvoor OrganART Media zo’n 16 euro per stem rekent, is dat niet duur te noemen. Een goede handreiking is de gratis te downloaden demo van Utrecht met twaalf registers (ook in surround), inclusief de Vox Humana 8’.

Meer informatie: www.sonusparadisi.cz