Kiezer zorgt voor onzekerheid in Europa
APELDOORN – De uitslagen van de verkiezingen in Frankrijk en Griekenland zorgen voor onzekerheid in Europa. Twee vragen dringen zich op: steunt president Hollande de overeengekomen begrotingsdiscipline en voert een nieuwe regering in Athene de opgelegde herstelmaatregelen uit?
De bestrijding van de crisis in de eurozone vereist dat alle overheden snel hun huishoudboekje op orde brengen, met een verkleining van tekorten en schulden. In dat kader bezegelden de regeringsleiders ruim twee maanden geleden het akkoord dat voorziet in een streng regime voor handhaving van budgettaire soliditeit. Verder heeft de EU, in samenwerking met de Europese Centrale Bank (ECB) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF), de landen die leningen ontvangen uit het noodfonds een straf bezuinigings- en hervormingsbeleid voorgeschreven.
Niet uit te sluiten valt dat de roergangers die nu aantreden in Parijs en Athene proberen te morrelen aan de op de twee genoemde terreinen gemaakte afspraken. In dat geval dreigt flinke onrust binnen de EU en zullen de spanningen op de financiële markten oplopen. Het voortbestaan van de muntunie raakt dan in het geding.
De socialist François Hollande zaaide tijdens de campagne twijfel over zijn bedoelingen. In eerste instantie pleitte hij voor heronderhandelingen over het begrotingspact. Later leek hij vooral te bedoelen dat hij er een paragraaf aan wenst toe te voegen, gericht op het bevorderen van de economische groei. Dit laatste hoeft niet per se ten koste te gaan van de voorgenomen sanering van de publieke financiën. Er circuleren daarover inmiddels allerlei ideeën. Toch heeft hij op z’n minst de schijn gewekt dat de tekortdiscipline bij hem misschien niet in veilige handen is.
Verder kijkt iedereen ernaar uit of Hollande goed zal kunnen samenwerken met bondskanselier Merkel. De twee toonaangevende EU-lidstaten, Duitsland en Frankrijk, spelen nu eenmaal een beslissende rol bij de aanpak van de eurocrisis. Merkel en Sarkozy, het duo Merkozy, zoals het vaak werd aangeduid, bepaalden tot dusver de koers. Een prima verstandhouding tussen Berlijn en Parijs blijft van cruciale betekenis. Mocht het niet klikken tussen Merkel en Hollande, omdat hun inzichten te veel verschillen, dan kan dat een verlammend effect hebben op de vaak toch al moeizame besluitvorming in Europa.
Griekenland heeft de laatste weken opvallend weinig aandacht getrokken. De schijnwerpers waren meer gericht op Spanje. Nu de Griekse bevolking gisteren in het stemhokje heeft gesproken, zal dat mogelijk veranderen. Politieke instabiliteit ligt op de loer.
Het is duidelijk dat de kiezer het in de voorbije tijd gevoerde beleid heeft afgestraft. Niet verwonderlijk, want de gevolgen daarvan raken hem hard. Zijn oordeel leidt tot een totaal versplinterd politiek landschap. Het zal moeilijk worden een regeringscoalitie te smeden en vervolgens moeten we afwachten of die zich schikt naar de eisen die de zogeheten trojka (EU, ECB en IMF) voor de komende jaren stelt.
Blijft Griekenland in gebreke bij de uitvoering van ombuigingen en hervormingen, dan zullen de Europese partners niet bereid zijn verdere kredieten te verstrekken. In die situatie zit er niets anders op dan dat de natie aan de zuidoostflank van het continent de eurozone verlaat. De precieze gevolgen daarvan zijn ongewis.
Al met al lijkt een aanzienlijk risico aanwezig dat het resultaat van de jongste verkiezingen erin uitmondt dat de uitgezette lijnen voor een geleidelijke terugdringing van het schuldendrama worden doorkruist.