Dat betoogde de vicepresident van de Raad van State, Donner, donderdag in Amsterdam tijdens een publieksdebat in De Balie over ruimte voor religie in de samenleving. De avond was onderdeel van het wetenschappelijke congres Regimes of Religious Pluralism in 20th Century.

Donner stelde dat de snelle secularisatie en de opkomst van de islam veel onrust veroorzaken in de samenleving. Dat maakt mensen onzeker en achterdochtig. De opkomst van een protestpartij als de PVV heeft daar alles mee te maken.

Het antwoord van de seculieren op de ontstane onrust is het terugdringen van religieuze uitingen tot achter de voordeur. Volgens Donner is dat niet het goede antwoord: „Dat verergert juist de problemen.”

Het weren van religie uit het publieke domein gaat volgens de vicepresident uit van een verkeerde vooronderstelling, namelijk dat mensen hun godsdienstige overtuiging wel thuis kunnen laten. Dat is volgens Donner onmogelijk, omdat godsdienst het gehele leven doortrekt. Volgens hem is het daarom onmogelijk om religie achter de voordeur te willen houden en tegelijkertijd te zeggen dat er godsdienstvrijheid is.

Het terugdringen van de vrijheid van godsdienst tot achter de voordeur is volgens de vicepresident van de Raad van State niets anders dan het doorvoeren van artikel 13 uit de Unie van Utrecht waarin stond dat niet-gereformeerde geloofsuitingen in de publieke samenleving niet mochten voorkomen. „Dat heeft prachtige schuilkerken opgeleverd, maar naar huidige begrippen is dat geen godsdienstvrijheid. Datzelfde geldt nu voor de seculieren. Het terugdringen van geloof tot achter de voordeur wordt ervaren als het opleggen van een seculier geloof. Dat leidt niet tot pacificatie, maar tot nog meer onrust in de samenleving.”

Donner betitelde de houding van de seculieren die elke levensbeschouwing in het publieke domein uitsluit als een „exclusieve neutraliteit.” De oud-minister van onder meer Justitie en Binnenlandse Zaken pleitte voor een inclusieve neutraliteit, die burgers zo veel mogelijk ruimte laat.

Die houding vereist volgens Donner tolerantie. Dat is echter wat anders dan elkaar in onverschilligheid de ruimte laten. De afgelopen decennia met moslims in ons land hebben volgens hem laten zien dat dit niet werkt. „Samenleven houdt niet in náást elkaar leven, maar mét elkaar leven.” Dat is volgens Donner een proces dat steeds voortgaat. „We moeten voortdurend duidelijkheid krijgen over elkaars bedoelingen, zodat we niet onnodig bang hoeven te zijn.”