Reactie op conclusies commissie-De Wit
DEN HAAG – De parlementaire enquêtecommissie financieel stelsel onder leiding van SP-Kamerlid De Wit presenteerde woensdag haar conclusies. Lees hier de reacties daarop.
Oud-minister van Financiën Wouter Bos: „We hadden weinig tijd, te weinig informatie, weinig voorbeelden, weinig alternatieven, maar we moesten beslissen. Uitstel was geen optie; er stond te veel op het spel. Ik hoop dat iedereen zich dat blijft realiseren. En ik hoop vooral dat geen minister van Financiën dit ooit weer hoeft mee te maken.”
Minister Jan Kees de Jager (Financiën): „Bij de aanpak van de kredietcrisis is in een moeilijke periode gewerkt aan het bewaken van de financiële stabiliteit en het zo goed mogelijk behartigen van de belangen van de Nederlandse burger. De commissie heeft een periode onderzocht en geëvalueerd waarin de financiële stabiliteit wereldwijd groot gevaar liep. Overheden en toezichthouders werden in korte tijd geconfronteerd met veel verschillende kwesties die om een acute oplossing vroegen.”
De Nederlandse Vereniging van Banken: „We nemen de kritiek van de commissie-De Wit ter harte dat zij niet in staat zijn geweest om tijdens de financiële crisis oplossingen voor te stellen voor problemen die iedereen aangingen. We ondersteunen de oproep om de kloof tussen financiële sector en politiek te verkleinen.”
Autoriteit Financiële Markten (AFM): „De AFM heeft kennisgenomen van het rapport van de commissie-De Wit. Het rapport gaat in op de crisismaatregelen die de Nederlandse overheid nam in de periode september 2008 tot en met januari 2009 om de acute problemen in het Nederlandse financiële stelsel te bestrijden. De AFM bestudeert de conclusies en aanbevelingen.”
ING: „ING heeft kennis genomen van de bevindingen en aanbevelingen van de commissie. ING denkt dat het belangrijk is acties in het verleden te evalueren om lessen voor de toekomst te kunnen trekken en complimenteert de commissie voor de diepgravende analyse van dit complexe onderwerp. ING zal het rapport verder in beschouwing nemen, rekening houdend met de internationale context en de belangen van alle betrokkenen, al onze klanten voorop.”
ABN Amro: „We hebben kennisgenomen van het rapport. We bekijken het met veel interesse. We willen het rapport eerst bestuderen voordat we meer commentaar geven.”
Wouter Koolmees, Tweede Kamerlid D66: „Tijdens de hectiek van de kredietcrisis in 2008/2009 is de Tweede Kamer op cruciale momenten onvolledig geïnformeerd en wist vaak te laat pas wat er aan de hand was. Herhaling moet in de toekomst worden voorkomen. De Kamer moet op alle momenten de controlerende taak kunnen waarmaken. Oplossingen voor crises die de economie van een land bedreigen verdienen parlementaire openheid. D66 deelt de opvattingen van de commissie over het voorkomen van nieuwe crises. Het zijn maatregelen die passen bij hoe D66 de toekomst van de financiële sector ziet. Banken die genoeg vet op de botten hebben om eigen klappen op te vangen. En Europees toezicht en een groot genoeg noodfonds om banken failliet te kunnen laten gaan. Zodat de belastingbetaler hier niet voor hoeft op te draaien.”
Elly Blanksma, Tweede Kamerlid CDA: „De Commissie-De Wit is helder in haar oordeel. Het overheidsingrijpen tijdens de kredietcrisis in de jaren 2008 en 2009 was noodzakelijk. Dit geldt voor alle ingrepen: de herkapitalisatie, het verstrekken van garanties en de nationalisatie van ABN Amro. Het is verstandig dat er destijds daadkrachtig en resoluut is ingegrepen. Zowel door de minister, de toezichthouders als door de Tweede Kamer. Dit was noodzakelijk met het oog op het behoud van de financiële stabiliteit. Dit neemt niet weg dat er ook ernstige punten van kritiek zijn. Er is een veel te hoge prijs betaald voor de financiële stabiliteit in Nederland. De prijs voor ABN Amro was te hoog. De commissie concludeert dat de Tweede Kamer in een aantal gevallen onvolledig en ontijdig is geïnformeerd. Ook de alertheid van de Tweede Kamer is volgens de commissie voor verbetering vatbaar.”
Jolande Sap, fractievoorzitter GroenLinks: „Ik wil dat we leren van onze fouten. Oud-minister Bos heeft daadkrachtig, maar te geïsoleerd geopereerd. Als er een nieuwe crisis aankomt en we bijvoorbeeld onze triple A-status dreigen te verliezen, moeten Rutte en Verhagen ook de volle verantwoordelijkheid nemen, niet alleen De Jager en twee van zijn ambtenaren. Ik wil tunnelvisie voorkomen. De Kamer moet eerder en beter geïnformeerd worden, zo nodig vertrouwelijk. Als we onszelf serieus nemen moeten we ons bij miljardenbeslissingen niet buitenspel laten zetten.”
Ewout Irrgang, Tweede Kamerlid SP: „Een vernietigend rapport voor toenmalig minister Bos. Uit het rapport blijkt dat er veel te veel is betaald voor de overname van ABN Amro in 2008. Bijna 5 miljard aan kapitaaltekort werd door de Nederlandse overheid simpelweg over het hoofd gezien. Ook is de Tweede Kamer in het najaar van 2008 bij voortduring te laat en onvolledig geïnformeerd over de steunoperaties voor de banken. De hele Tweede Kamer heeft in 2008 begrip getoond voor het feit dat er sprake was van een noodsituatie. Het is wrang om te moeten vaststellen dat Bos misbruik heeft gemaakt van het begrip in de Kamer. Opvallend is dat de commissie-De Wit vaststelt dat de verleende toestemming van de Nederlandse overheid voor de overname van ABN Amro door Fortis, RBS en Santander in 2007 niet had moeten worden gegeven. Deze toestemming voor de overname van ABN Amro was een van de hoofdoorzaken voor het debacle in 2008. De SP stond in 2007 alleen in het verzet tegen die overname.”
Ed Groot, Tweede Kamerlid PvdA: „De PvdA deelt de conclusie van de commissie dat de vorige regering de financiële crisis daadkrachtig heeft aangepakt en daarmee onder grote tijdsdruk rampen heeft afgewend. De commissie constateert ook dat er belangrijke lessen moeten worden getrokken voor wat betreft de rol van het parlement. Ook de PvdA is van mening dat de Tweede Kamer onvoldoende de haar toekomende rol heeft opgeëist en omgekeerd had de regering de Kamer beter moeten informeren over de maatregelen die werden genomen. Ook moeten er lessen getrokken worden uit de fouten van de regering en De Nederlandsche Bank. De commissie doet verder een groot aantal aanbevelingen om de stabiliteit van de financiële sector te versterken, zoals het scheiden van nuts- en zakenbankactiviteiten, hogere kapitaaleisen voor banken en versterking van het Europese bankentoezicht. Deze aanbevelingen sluiten goed aan bij de visie van de PvdA op de toekomst van het financiële stelsel.”
Carola Schouten, Tweede Kamerlid ChristenUnie: „De commissie-De Wit prijst de daadkracht bij de aanpak van de financiële crisis, maar legt op een niet mis te verstane manier de kritische vinger bij een aantal genomen maatregelen en de betrokkenheid van de Kamer daarbij. De scherpe conclusies van de commissie kunnen niet genegeerd worden en vragen van alle betrokkenen, regering, parlement en toezichthouder, een eerlijke reflectie. Voor de toekomst bevat het rapport duidelijke aanbevelingen die onder andere de informatievoorziening aan de Tweede Kamer moeten borgen.”
Elbert Dijkgraaf, Tweede Kamerlid SGP: „Terecht spreekt de commissie waardering uit voor de enorme inspanningen, die vaak onder hectische omstandigheden moesten plaatsvinden. Desalniettemin is het onthutsend dat blijkt dat de directie van DNB, bewindslieden en de Tweede Kamer vaak onvolledig en niet tijdig zijn geïnformeerd. Ook de Kamer zelf heeft volgens de commissie onvoldoende gebruikgemaakt van de ter beschikking staande instrumenten. Hoewel de betreffende hoofdrolspelers ondertussen geen deel meer uitmaken van kabinet of directie van DNB, is de vraag wel essentieel of er voldoende geleerd is van de problemen die destijds ontstonden. Gezien het budgetrecht van de Kamer is het noodzakelijk dat de Kamer te allen tijde, desnoods vertrouwelijk, tijdig en volledig wordt geïnformeerd in dit soort kwesties. Ook moet gewaarborgd zijn dat DNB en het ministerie van Financiën voldoende voorbereid zijn op het nemen van beslissingen in zeer korte tijd in complexe situaties.”
Mark Harbers, Tweede Kamerlid VVD: „Het zijn hele stevige conclusies. Ik vind het nu vooral van belang dat de huidige hoofdrolspelers zich de lessen eigen maken zoals de commissie-De Wit die trekt, zoals rond de informatievoorziening. Op een aantal punten had de minister meer informatie kunnen geven, bijvoorbeeld over alternatieven waarover gedacht werd. Ook onder hoge druk moet steeds gewaarborgd zijn dat de Tweede Kamer alle beschikbare informatie krijgt. Informatie bereikte daarnaast niet altijd de top op een ministerie waardoor verschillende alternatieven niet konden worden meegewogen. Ik merk dat de huidige minister van Financiën bij de eurocrisis al lessen heeft getrokken, waarbij de Kamer stap voor stap wordt meegenomen bij het beleid. Uit het rapport blijkt dat er voor ABN Amro een hele hoge prijs is betaald. Dat is een hele indringende vaststelling, maar niet meer dan dat. We kunnen de koop niet meer ongedaan maken.”
Tony van Dijck, Tweede Kamerlid PVV: „De commissie signaleert veel fouten. Het duo Bos/Wellink heeft duidelijk geblunderd. Ze werden verrast, hebben te laat ingegrepen en veel te veel betaald. Er was duidelijk sprake van paniekvoetbal op kosten van de belastingbetaler. Dit optreden verdient geen schoonheidsprijs, verre van. De PVV ziet ook veel gelijkenis met de wijze waarop de crisis in Europa wordt aangepakt. Men doet maar wat en hoopt met miljardeninjecties de problemen weg te poetsen. Hopelijk gebruiken we deze lessen nog op tijd.”
De Nederlandsche Bank (DNB): „Met buitengewone waardering voor de werkzaamheden van de commissie-De Wit heeft DNB kennis genomen van het rapport. Daarin neemt de commissie de exceptionele crisismaatregelen onder de loep die de Nederlandse autoriteiten namen van september 2008 tot en met januari 2009. Ze zijn genomen in een ongekend hectische periode waarin de stabiliteit van het Nederlandse financiële stelsel op het spel stond, maar uiteindelijk kon worden behouden. De grote inzet van publieke middelen waarmee dit gepaard ging, rechtvaardigt dit indringende onderzoek. DNB bestudeert de aanbevelingen. Ze zal zien of aanvullende maatregelen nodig zijn naast de lessen die ze al uit de crisis heeft getrokken. Nu is eerst het woord aan het parlement.”